CARAVAGGİO
Caravaggio, yetkinliğe ulaşmış ikonografiye dayalı bir resim diliyle, insan figürlerinin anıtsal yoğunluğu üstüne kurulu bir kompozisyon anlayışıyla, doğadakinden ayrılan, dramatik bir ışık kullanımıyla, yeni r karanlığı «kovma» biçimi yaratarak çağdaşlarını şaşırtan, daha sonra da Ispanya’dan Hollanda’ya kadar taklit edilen bir sanatçıdır.
Aziz Paulus’un Hıristiyan Stendhal, Roma’da Gezintiler’de (Promenades dans Rome) «bu Oluşu (1600; Santa Maria del adam sonunda katil oldu» diye yazar. Caravaggio’nun kısa ve ha-Popolo Kilisesi, Roma). reketli hayatı, eserlerinin de XX. yy başlarına kadar olumsuz açıdan yorumlanmasına neden oldu. Natüralizmin ve modernizmin habercisi olan Caravaggio, öğrenci yetiştirmemiş, ama Avrupa’da kendinden sonra gelen kuşaklan etkilemiş bir sanatçıdır. Barok dönem resminin en belirleyici özelliği olan tenebrisma tekniğini o geliştirmiştir.
ZORLU BİR HAYAT
Caravaggio Markisi I. Francesco Sforza’ya son derece b mimarın oğlu olan Michelangelo Merisi 1571’de Milano’c du; ailesi daha sonra Lombardia’nm küçük bir kasabası ol ravaggio’ya yerleşti; sanatçı ilerde bu kasabanın adıyla anı tır. 1584’te, babasının ölümü üzerine vasisi olan ağabeyi or lanolu ressam Simone Peterzano’nun yanma çırak olarak Michelangelo orada dört yıl kaldı. 1589’da Caravaggio’ya d ertesi yıl da annesi öldü. 1592’de mirasın paylaşılmasından 1599’a kadar pek izine rastlanmadı. Sanatçının, yaptığı dut ve giriştiği kavgaların adlî sonuçlarından kurtulmak için şek şehire dolaşan sert ve kavgacı karakterde biri olduğu imajı i radan kaynaklanır.
Bazı sanat tarihçileri, doğrulanmamış, ancak Mısır’da Diı: (1595-1597) tablosunda açıkça hissedilen Venedik etkilerin:. layabilecek bir Venedik yolculuğundan söz eder. Ancak Milar ağır ve karamsar biçimleriyle Lombardia üslubunun eğeme: masına rağmen, Giorgione ve Tiziano da tanınmıyor değilü. rica Peterzano’nun kendisi de, Lotto’nun çalışmış olduğu Bere; şehrindendi. Ayrıca Venedik üslûbundaki tablolara, özelliSct Bassano’nunkilere Milano’da rastlanabilirdi; Bassano’nun M Kaçış adlı tablosu Caravaggio’ya, aynı temayı işlediği çalışmam rik ortam, tonları kullanma tekniği ve ışık-gölgedeki karşıt-* konusunda esin kaynağı olmuştur.
Yirmi yaşma doğru Roma’ya giden Caravaggio, Pucci’nin;. z na yerleşti ve onun için dinî konulu tablolar kopya etti; ardır.a Cavalier d’Arpino’nun yanma girdi, çiçek ve meyve res;rr_s yapmakla görevlendirildi. Bir süre hastanede yattıktan sonre 1 valier’nin yanından ayrıldı, bu defa da Monsenyör Petriguar. a yanında 1595’e kadar kaldı; aynı yıl Annibale Carracci Ron; > gelmişti. Caravaggio’nun ünlü Falcı ve daha birkaç tablos- s döneme aittir; işte bu tablolar ressamın Kardinal del Monte a himayesine girmesini sağlamıştır.
Elimizde Caravaggio ile Carracci’nin birbirini tanımış old,p* nu gösteren bir belge yoktur; eleştirmenler de çok erken bir e ra te, Annibale’nin Bologna’ya özgü akademizmiyle Micheiar-şs lo’nun natüralizmi arasında karşıtlığa dikkat çekmiştir. Ar. her ikisinin de eserleri, birbirlerini karşılıklı olarak etkiledik-ne tanıklık eder.
1599’dan itibaren Caravaggio çok sayıda sipariş aldı; b-r arasında Contarelli Kapellası için Aziz Matta’ya Çağrı ve Azizi ta’mn Şehit Edilmesi, Santa Maria del Popolo Kilisesi’nin Cesar. .• pellası için Aziz Paulus’un Hıristiyan Oluşu ve Aziz Petrus’un Ç: ha Gerilmesi gibi çalışmaları sayılabilir. Ne var ki, Caravaggic r pek çok eseri din adamları tarafından geri çevrilmiştir. Sözg’ Aziz Matta ve Melek (1602) bayağı olarak nitelendirildi, Meni-Ölümü’yse (1606) konulacağı şapele uygun görülmedi: bu tilerin ilki Marki Giustiniani, İkincisi de Mantova dükü tarafcr. satın alındı,
Buna karşılık Caravaggio, Karşı Reform’da gelişen kv metinlere dönüş akımıyla manevî açıdan daha kolay uy sağladı: Aziz Filippo Neri, Roma’da, sadelik ve doğallık üs* kurulu popüler bir dindarlığı vazederken, Caravaggio da, Ai sanat tarihçisi Friedlânder’e göre «anıtsal olan ile manevî o!ar gösterişsiz olan ile yüce olanın» birleştiği üslûbunu geliştirdi / nüz Aziz Matta’ya Çağrı’da hissedilen «en basit boyutuna ir.— genmiş evanjelizme» gelince, bu, İsa’nın Mezara Konması r (1602-1604) tam olarak kendini belli eder; bu tablo, yeni bir a’ sal evreyi başlatır, söz konusu evrenin bitimindeyse Roma bu döneminin son eseri olan A4eryem’in Ölümü (1606) yer alır
Caravaggio’nun sert karakteri, onu serüvenden serüvene rükler. Yasalara aykırı olarak silah taşımaktan dolayı hapse g_~— ardından bir askeri yaraladı ama onunla hemen barıştı. Peşi-irı” yeni bir kavgada bir adam öldürdü, kendisi de yaralandı: bur.Jft üzerine Roma’dan sürüldü, Caravaggio markisinin ailesine s:pz~ dı, sonra Napoli’ye gitti, orada para karşılığı pek çok tablo yanı.
Dönüşte Napoli’de 1609’da ciddî biçimde yaralandı ve öIc_ޱ haberi Roma’ya kadar yayıldı. 1610 yazında Porto Ercole’ye cs-ti; yanlışlıkla tutuklandı, iki gün sonra serbest bırakıldı ancai’ fr deceği gemiyi kaçırmıştı, sahilde güneşin altında başıboş dc-sü durdu, birkaç gün sonra da, 18 temmuzda öldü.
Caravaggio’nun ölümünü izleyen on yıl içinde ünü arttı, Be. ifna akademizmine karşı olduğunu söyleyen polemik de onun Taşarısın! artırmaktan başka bir şey yapmadı. XVIII. yy’da bir Vira itilmiş olan Caravaggio (Roger de Piles not olarak kendisine .3-dede 20 üstünden 0, kompozisyon ve desende 6, renkte 16′ inmiştir) XIX. yy’da farkedilip yeniden ortaya çıkarıldı. XX. yy ’r ü-larında da yeniden keşfedildi.