DEMİRLEMEK
DEMİRLEMEK
DEMİRLEMEK geçi. f. (demir’den demir-le-mek). [Kapı, pencere v.b. için] Kol demirini takmak, kapatmak, kilitlemek: Eliyle kapıya dayanıp öteki eliyle çantalarını aldı, sonra kapıyı demirleyerek önüne düştü (R.N. Güntekin).
— Denize. Demirlemek (demir atmak da denir), demiri denize atmak, zincirine gemiyi sağlam tutacak uzunlukta kaloma (uzunluk) vermek. (Zincir genellikle deniz derinliğinin üç katı kaloma edilir.) || Baş-tan-kıçtan demirlemek, baştaki demirden başka, kıçtaki demiri de atmak. || Şamandıra demirlemek, önemli bir yeri göstermek için demir bir ağırlık ve buna bağlanmış bir zincir veya tel halat ile bir şamandırayı denize atmak.
♦ Demirleme i. Demirlemek işlemini yapma.
— Ask. Demirleme sepeti, kesik koni biçiminde, içi çakıltaşı karışımlı iri kum taneleriyle dolu, büyük sepet. (Köprücüler, suyun dibi tutmadığı zaman bunu demir yerine kullanırlardı.)
— Denize. Demirleme manevrası, demirlemek için geminin yaptığı manevra. || Demirleme nizamı, bir filonun demir yerine inerken aldığı düzen. || Demirleme planı, gemilerin demirli bulundukları veya demirleyecekleri hattın (sıranın) gösterildiği harita. || Demirleme yeri, geminin demirleyebileceği yer. (ML)
Demir Maske, önce 1679’da Pignerol’de, sonra Sainte-Marguerite adasındaki If şatosunda, en sonunda da Bastille’de hapsedilen ve sürekli olarak bir demir maske takmak zorunda bırakılan kimliği meçhul kişi. Büyük saygı gördüğü söylenir. Bastille kütüklerinde, onun buraya 18 eylül 1698’de girdiği ve 19 kasım 1703’te öldüğü yazılıdır, öldükten bir gün sonra da Mar-chiali adiyle Saint-Paul mezarlığıpa gömüldü, odasında bulunan her şey yok edildi. Demir Maskeli Adam’dan ancak 1735 yıllarında söz edilmeğe başlandı (özellikle Voltaire). Kimliği hâlâ ilgi uyandırmakta ve öne sürülen fikirler bugün pek inandırıcı görünmemektedir. Demir Maskeli Adam’m Louis XIV’ün maliye bakanı Nicolas Fou-quet olduğu yolundaki iddia, onun Louis XIV’ün ikiz kardeşi veya Anne d’Autriche’-in Buckingham yahut Mazarin’den olan oğlu olduğu iddiası gibi, zamanla önemini kaybetmiştir. Ayrıca Louis XIV ve Mademoiselle de la Valliere’in evlilik dışı çocuğu veya Mantova dükünün bakanı Er-cole Mattioli olduğu da söylenir. Demir Maskeli Adam’ın Dunquerque’de tevkif edilmesi, onun İngiltere kralı Charles II’-nin Fransa ile yaptığı gizli görüşmelere adı karışmış biri olduğu şeklinde de yorumlanmıştır. (L)
Demir Muhafız partisi, Romanya’da 1931’de Codreanu’nun kurduğu siyasî parti: aşırı milliyetçi, faşist ve yahudi düşmanı bir kuruluştu. Gençlerce benimsenmesi sonucu 1932 seçimlerinde 4 milletvekilliği kazandı. Liberal başbakan Duba, demir muhafızların propagandası karşısmda direnmek isteyince, öldürüldü (20 aralık 1933). Yerine geçen Tatarescu partiyi kapattı ama demir muhafız partisi «her şey vatan için» adı altında yeniden kuruldu, taraftarları gitgide arttı; 1937 seçimlerinde, liberaller ve milliyetçi köylülerden sonra, ülkenin üçüncü partisi oldu. Kral Carol II, diktatörlüğünü ilân edince (şubat 1938) siyasî partileri kapattı, Codreanu ve çevresindekilerin tutuklanmasına karar verdi. Hepsi 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı, sonra topluca (30 kasım 1938) öldürüldü. Parti dağıldı, fakat 1940 eylülünde kralın tahtı bırakmasını isteyen harekette önemli etkisi oldu. Antonescu hükümetini, ilk yıllarında, destekledi ve 1941’-de iktidarı ele geçirmeyi denedi. Yeşil gömlek giyen demir muhafızlar yeni hıristi-yancı ve aşırı ırkçı bir muhafazakârlığın etkisi altındaydı. (L)
DEMİRÖZÜ, esk. Pulur. Doeu Karadeniz bölümünün ic kısmında Bavbıırt iline bağlı üçe <• merkezi; 2 452 nüf. İlçe merkezinin 31 xm batısında, Kelkit çayının kaynak kesiminde, yüksl. 1710 m.
— Demirözü üçesil3 319 nüf.; 29 köy. (M)