DEMOKRİTOS, yunan filozofu (Abdera, Trakya M.ö. 460’a doğr.-öl. M.ö. 370’e doğr.)

DEMOKRİTOS, yunan filozofu (Abdera, Trakya M.ö. 460’a doğr.-öl. M.ö. 370’e doğr.)

DEMOKRİTOS, yunan filozofu (Abdera, Trakya M.ö. 460’a doğr.-öl. M.ö. 370’e doğr.). Çok seyahat etti. Mısır’da geometri bilginlerinin yanında beş yıl geçirdiğini anlatır, Leukippos, öğretmeni ve arkadaşıydı. Bir söylentiye göre, atom’lar hakkındaki ilk düşüncelerini Anaksagoras’ın Omoiome-reia’larından (Benzer Parçalar) almıştı. Kos’-lu Hippokrates ile yakın dostluğu vardı. Sokrates ile tanışmadan aynı yıllarda Atina’da yasadığı söylenir. Eflatun ondan hiç söz etmez. Yurduna dönünce Demokritos, kendini tamamen felsefeye verdi. 420’ye doğru Abdera’da felsefe okulunu kurdu. Demokritos’un yazıları M.S. III. yy.da ortadan kayboldu. Diogenes Laëtios’a göre, bazılarının başlıkları şunlardı: Pythagoras veya Bilge Kikinin Davranışı; Cehennem; Erdem Üstüne; Evrenin Büyük ve Küçük Sistemi; Kozmografya; Gezegenler; İnsan Tabiatı Üstüne; Gök, Yer, Ateş Problemleri; v.b. Aristoteles’in bir açıldamasıyle tanıdığımız Demokritos felsefes , mekanist ve a-tomcıı bir maddeciliğe dayanır. Bu sistemin ilkeleri, daha sonra Epikuros ve Lucretius tarafından da işlendi. Demokritos’a göre tabiat boşluktan ve bölünmez, değişmez, sürekli, sonsuz maddî parçacıklar olan afom’lardan meydana gelir. Atomlar sadece biçimleri ve boyutları bakımından farklıdır. Sürekli olarak hareket halinde olan atomlar birleşerek değişik cisimleri meydana getirirler. Demokritos, «hiç bir şey hiçten doğmaz» der. Her şey, şaşmaz bir mekanik gerekircilik ile birbirine bağlanır; cisimler atomların birleşmesiyle meydana gelir, atomların ayrılmasıyle yok olurlar. Ruh bile ince, yuvarlak, hafif ve sıcak atomlardan yapılmıştır; duyular yoluyle edinilen bilgi, nesnelerden yayılan çok ince cisimciklerin, duyu organlarını etkilemesi sonucudur.. Her türlü bilgi duyulardan gelir; fakat akıl bu duyuları aşabilir. Demokritos için, atom teorisinin öncüsüdür denebilir.
— tkonogr. Salvator Rosa’nın Demokritos ve Protagoras tablosu (Leningrad); bir başka resmi ise Demokritos İnsan Zaafları Üstünde Düşünürken adını taşır. Rubens’in ünlü Gülen Demokritos’um* (Madrid) da bu arada sayabiliriz. (L)
DEMOKRİTOS, yunan tarihçisi (M.ö. veya M.S. I. yy.), kaybolan iki eserin yazarı: Taktika En Bibliois (Bir Orduyu Savaş Düzenine Sokmak Sanatı) ve yahudi aleyhtarı bir eser olan Peri ludaion (Yahudiler Üstüne). [