Kapteyn, Jacobus Cornelius (d. 19 Ocak 1851, Barneveld – ö. 18 Haziran 1922, Amsterdam, Hollanda), yıldızların hareketleri ile dağılımlannın belirlenmesinde fotoğrafçılıktan ve istatistik yöntemlerinden yararlanmasıyla tanınan HollandalI astronom.
Utrecht Devlet Üniversitesi’nde öğrenim gördükten sonra 1875’te Leiden Gözlem-evi’nde çalışmaya başladı. 1877’de Gronin-gen Devlet Üniversitesi’nde astronomi ve kuramsal mekanik kürsüsünün başına getirildi.
Kapteyn, Sir David Gill’in yıldızların fotoğraf levhaları üzerindeki görüntülerine dayalı olarak sürdürdüğü konum belirleme çalışmalarından yararlanarak yaklaşık 500 bin güney yıldızının yer aldığı Cape Photo-graphic Durchmusterurıg’u (1896-1900; Cape Katalogu) derledi. Dar ve seçilmiş bir alanda gerçekleştirilen sayımdan elde ettiği yıldız sayısına dayalı olarak Samanyolu Gökadası’nm yapısını gösteren bir örnekleme sistemi geliştirdi. Birçok yıldızın hareketlerini kaydederken, yıldız akıntısı olgusunu keşfetti; buna göre, yıldızların özdevinimleri (herhangi bir yıldızın, komşularının ortalama hareketlerine göre devinimi) rasgele değildir ve uzayda seçilmiş iki zıt doğrultuda kümelenir. Samanyolu’ndaki yıldızların uzaklıkları ve uzaydaki düzenlenişlerine ilişkin olarak sonraları yapılan araştırmalarda Kapteyn’in çalışmalarından yararlanılmıştır.
