Kastilya

güney bölgelerinde yaygın bir halk çalgısıdır. Armut biçimindeki parçalan birbirine bağlayan ip sıkıca başparmağa geçirilir. Sonra bu parçalar öbür dört parmakla
Kastanyet
Boosey & Hawkes Ltd
avuç içine vurulup şaklatılarak çalınır. Çoğunlukla sol eldeki kastanyetle basit bir ritim çalınırken, sağ eldeki küçük kastanyet çiftiyle daha karmaşık ritimler çıka-nlır.
Orkestralarda kullanılan kastanyetler sap-lanndan tutup sallanarak, sabit bir tahtaya bağlı olan türleri de parmakla ya da davul sopalanyla çalınır. Eski Yunanlılarda (krota-la), Romalılarda (crotala) ve Mısırlılarda da kastanyete benzer çalgılar vardı. Bu çalgıla-n Ispanya’ya götürenlerin Fenikeliler olduğu sanılır; armut biçimli olan türleri ise büyük olasılıkla Magriplilerle birlikte gitmiştir.
kastanyola bak. mandallı çark
Kastilya, İspanyolca castilla, İspanya’nın dörtte birinden fazlasını kaplayan tarihsel bölge. Kuzeyine Eski Kastilya, güneyine ise Yeni Kastilya adı verilen bu bölge 15. yüzyılın sonu ile 16. yüzyılın başında İspan-ya’yı tek bir yönetim altında birleştiren Kastilya Krallığı’nın çekirdeğini oluşturmuştur.
Şatolar ülkesi anlamına gelen Kastilya adının ilk kez İS 800’de, bugünkü Burgos ilinin kuzey ucunda yer alan Cantabria Dağlarının eteğindeki küçük bir bölge için kullanıldığı bilinmektedir. 9. yüzyılda Kas-tilya’nın sınırları genişlemekle birlikte bölgedeki küçük kontluklar varlığını korudu. Hükümdarları Asturias ve Leon krallan tarafından atanan bu kontluklar bütün Kas-tilya’nın ilk kontu olan Fernán González’in (ö. 970) yönetimi altında birleşti. Kontluğu aile içinde oğuldan oğula devredilir hale getiren González böylece Leon krallarına karşı belli bir özerklik elde etti. González döneminde kontluğun başkenti Burgos’a taşındı ve Kastilya’nın sınırlan güneyde Magriplilerin topraklarına doğru yayılmaya başladı. García Fernández (ö. 1005) ve Sancho García (ö. 1017) adlı kontların döneminde de Kastilya’nın sınırları Douro (Duero) Irmağına kadar ulaştı.
Annesi Kastilyalı olan Navarra kralı III. Sancho Garcés (Büyük) 1029’da Kastilya’yı Leon’dan ayırdı. Sancho Garcés’in ölümünden (1035) sonra yerine geçen ikinci oğlu I. Fernando adıyla (1037-65) ilk Kastilya kralı olarak taç giydi. Kastilya 1072’de Leon’la birleştiyse de, 1157’de iki krallık yeniden ayrıldı. VIII. Alfonso 1188’de Leon kralının kendisine bağlılık yemini etmesini sağlayarak, Leon üzerinde siyasal ve askeri egemenlik kurdu. Bu tarihte Kastilya’nın denetimi altındaki topraklar Tajo Irmağının güneyine ve doğuda Aragon’un bugünkü sınırlarına kadar uzanıyordu. Ama Leon kralları hiçbir zaman Kastilya’nın süzerenli-ğini kabul etmediler ve Leon kralı IX. Alfonso’nun Magripli Muvahhidlere karşı
Kastilya lehçesi 56
giriştiği savaşta ona destek vermeyi reddettiler. Böylece Kastilya’nın Leon üzerinde politik egemenlik kurma çabası Müslüman-lara karşı ortak bir cephenin kurulmasını engelledi. Kastilya kralı III. Fernando’nun 1230’da Leon tahtına çıkmasıyla iki krallık sonunda Kastilya’nın önderliğinde birleşmiş oldu. Bu arada Müslüman Tuleytule (Toledo) Krallığı ilhak edildi (1085) ve 12. yüzyılın ortalarında Kastilyalılar İspanya’ nın politik yaşamına egemen oldular. Ülkenin en güneyinde yer alan Andalucia da (Endülüs) II. Fernando döneminde Kastilya topraklarına katıldı.
Kastilya’nın Portekiz’i ilhak girişimi (1383-85) başarısızlığa uğradıysa da Kastilya prensi I. Fernando, 1412’de Kastilya’nın mali desteği ve askeri gücü sayesinde Aragon tahtına çıktı. Aragon tahtının vârisi Fernando ile Kastilya kraliçesi I. Tsabel’in evlenmesiyle de iki krallık tek bir taht altında birleşti (1479). Navarra Krallığı’nın İber Yanmadasında kalan kesiminin 1512’de Kastilya tarafından ilhak edilmesiyle modern İspanya’nın temelleri atılmış oldu.
Birleşmeden sonra Kastilya ülkenin siyasal ve yönetsel merkezi, Kastilya lehçesi de edebiyat dili durumuna geldi. Latin Amerika’ya taşman İspanyol kültürü de büyük ölçüde Kastilya kültürüydü. Bununla birlikte, ülkenin öteki bölgelerinin Kastilya’nın politik egemenliğine karşı sürdürdükleri muhalefet günümüzde de güncelliğini korumaktadır.
Kastilya lehçesi, İspanyolca castellano, İspanyolcanın bir lehçesi. Çağdaş standart İspanyolcanın temelini oluşturur. Başlangıçta İspanya’nın ortakuzeyindeki Cantabria’ da konuşuluyordu. Oradan Kastilya’ya, 15. yüzyıl sonlarında Kastilya, Leon ve Aragon krallıklarının birleşmesi üzerine bütün Ispanya’ya yayılmış, sonraki yüzyıllarda İspanyol Amerikası’nın da dili durumuna gelmiştir. Ayrıca bak. İspanyolca.
Kastlemaniyen Kat, Avustralya ve Yeni Zelanda’da Ordovisiyen dönemde (y. 500-430 milyon yıl önce) oluşan kayaç katmanları ve bu kayaçların çökeldiği zaman dilimi. Yapeniyen Katın altında ve Şevtoniyen Katın üstünde yer alır. Daha kısa zaman dilimlerine karşılık gelen graptolit kuşaklarına ayrılır; Kastlemaniyen Kat fosil faunası, Kuzey Amerika ve Avrupa’dakilerle benzerlik gösterir.