Kean, Ellen, eö tree

(d. Aralık 1805, İrlanda – ö. 20 Ağustos 1880, Londra, İngiltere), döneminin en iyi oyunculanndan olan İngiliz tiyatro sanatçısı.
Sahne yaşamına 1823’te Londra’da Covent Garden’da, Shakespeare’in Twelfth Night
rak 18 Ağustos 1846’da Santa Fe’ye girdi. Aralık başında California’ya ulaştı ve kendini California valisi ilan etmiş olan Tuğamiral Robert F. Stockton’la işbirliği yaparak Los Angeles üzerine yürüdü. Meksikalılan San Gabriel’de (8 Ocak 1847) ve Mesa’da (9 Ocak 1847) yenilgiye uğrattı. Yedek kuvvetlerin gelmesinden sonra konumunu güçlendirerek Califomia’daki duruma egemen oldu. Böylece istikrarlı ve etkili bir sivil yönetim oluşturdu.
Daha sonra Meksika’ya gönderilen Keamy Veracruz’da, ardından Mexico’da komutanlık yaptı. Cephede sanhummaya yakalanarak öldü.
Keaton, Buster, asıl adı joseph francis keaton (d. 4 Ekim 1895, Piqua, Kansas – ö. 1 Şubat 1966, Woodland Hills, California, ABD), sessiz sinemanın en büyük komedi ustalanndan ABD’li oyuncu ve yönetmen. Mekanik canavarlarla başı dertte bir karakter yaratmış, duygularını belli etmeyen yüzü ve unutulmaz filmleriyle kalıcı bir etki bırakmıştır.
Vodvil sanatçısı olan anne ve babasının yanında, akrobasi ve mim kanşımı gösterilerle küçük yaşta sahneye çıktı. Daha çocukken kahkahayla güldüren düşme hareketlerinde ve zamanlama konusunda ustalaştı; gene bu dönemde edindiği hiç gülmeyen yüzü de ömrü boyunca en büyük özelliği olarak kaldı. İlk filmi The Butcher Boy’u (1917; Kasap Çırağı) komedi yıldızı Fatty Arbuckle ile birlikte yaptığı çok sayıda kısa film izledi. 1920’den 1928’e değin yazar-yönetmen-oyuncu olarak 19 kısa metrajlı,
10 uzun metrajlı film yaptı. Bunlar arasında sessiz sinemanın başyapıtlarından olan Sherlock Junior (1924; Genç Sherlock), The Navigator (1924; Denizci), Seven Chances (1925; Yedi Fırsat), The General (1926; General), College (1927; Kolej), Steamboat Bill, Jr. (1928) ve The Cameraman (1928; Kameraman) gibi filmler vardı.
Keaton 1928’de, 1921’de Joseph M. Schenck ile kurduğu kendi yapım şirketini bırakarak Metro-Goldwyn-Mayer, Inc.’le anlaştı. Böylece filmleri üzerindeki sanatsal denetimini yitirmiş oluyordu. Bundan sonra filmlerinin niteliğinde belirgin bir düşüş görüldü ve 1930’lardan sonra özel sorunlarının da etkisiyle büyük bir sarsıntı geçirdi. Yönetmen yardımcılığı, gag (komik durum) yazarlığı yaptığı ve küçük rollerde oynadığı bu dönemin sonunda, adının neredeyse unutulduğu bir sırada Medrano Sirki’nde sahneye çıkarak (1947) yeniden dikkatleri üstünde topladı. Billy Wilder’in Sunset Boulevard (1950; Sunset Bulvarı) filminde ve Charlie Chaplin’le birlikte Limelight’ ta (1952; Sahne Işıklan) görünmesi, ününü canlandırdı. 1957 tarihli The Buster Keaton Story (Buster Keaton’m Öyküsü) filminde Buster Keaton rolünü Donald O’Connor oynadı. Senaryosu Samuel Beckett tarafından Keaton için yazılan Film (1965), son yıllannm unutulmaz yapıtı oldu.
Olağanüstü bir yaratıcılığı olan Keaton, sessiz sinemada komediyi entelektüel bir çizgide geliştirmiştir. Chaplin’le birlikte komedinin en büyük ustası sayılmış, bazılann-ca da ondan daha üstün tutulmuştur. Türkiye’de “Malek” adıyla tanınmış olan Kea-ton’ın öteki filmleri arasında In the Good Old Summertime (1949; Yeni Sevdalar), The Adventures of Huckleberry Finn (1960; Huckleberry Finn’in Maceraları), It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World (1963; Çılgın Dünya) ve A Funny Thing Happened on the Way to the Forum (1966; Aptallar ŞehriI Pazara Giderken Komik Bir Şey Oldu) sayılabilir.
j
“*İj
Eilen Kean, W. C. Ross’un bir çalışmasından J. C. Armytage’ın yaptığı oymabaskı, 1844
Mander and Mitchenson Theatre Collection, Londra
(On İkinci Gece) oyunundaki Olivia rolüyle başladı. Daha sonra 1824-26 arasında Bath’ da, 1826-29 arasında Londra’da Drury Lane Tiyatrosu’nda, 1829-36 arasında da Covent Garden’da sahneye çıktı. Covent Garden’ da ünlü İngiliz oyuncu Fanny Kemble’ın oynadığı Juliet’in karşısında Romeo’yu canlandırdı. 1836-39 arasında ABD’yi gezdi. Geri döndükten sonra, 1842’ye değin yeniden Covent Garden’da çalıştı. O yıl ünlü tiyatro sanatçısı Charles Kean’le evlendi ve kocasının ölümüne değin onunla birlikte sahneye çıktı.
1845’te geniş bir repertuarla bir ABD turnesi yaptılar. 1850-59 arasında Charles, Londra’daki Princess Tiyatrosu’nu kiraladı ve sonraki gösterilerinin çoğunu burada gerçekleştirerek ünlerinin doruğuna ulaştılar. Shakespeare’in oyunlannda benzetmeci gerçekçiliğin öncüleri olarak kalıcı bir ün kazandılar. Hamlet oyunundaki Gertrude ve On İkinci Gece’deki Viola, Ellen’ın en başanlı kompozisyonlan arasında yer alıyordu. 1868’de Charles’ın ölümü üzerine Ellen sahneden çekildi. W.G.B. Carson’ın derlediği Letters of Mr. and Mrs. Charles Kean (Bay ve Bayan Kean’in Mektupları) 1945’te yayımlanmıştır.
Kearney, ABD’de, Nebraska eyaletinin ortagüney kesimindeki Buffalo ilinin (county) merkezi kent. Platte Irmağının kuzey kıyısında yer alır. Yöreye ilk olarak 1865’te İsveçli göçmenler yerleşti. Bugünkü kent 1871’de, Burlington ile Birleşik Pasifik de-miryollannın kavşak noktasında kuruldu. Adını, Oregon göç yolunda seyahat edenleri korumak üzere 1848’de kurulan ve General Stephen Watts Keamy’nin adıyla anılan Keamy Kalesi’nden aldı. 1890’larda bir çiftlik hayvancılığı merkezi olarak gelişen kent, daha sonra bazı hafif sanayi dallanna sahip bir tanm merkezi durumuna geldi. Başlıca ürünleri mısır, yonca, patates, soya fasulyesi ve şeker pancarıdır. Otomobil supaplan ve filtreleri üretimi önem taşır. Keamey State College 1905’te kurulmuştur. Kentin 13 km güneydoğusunda Keamy Kalesi Eyalet Parkı yer ahr. Nüfus (1980) 21.158.