Kiraz sapının faydaları

Kiraz sapında iraz sapında vucudu dinlendiren sakinleştirici etkisi vardır
Kiraz sapında kanı temizler ve kansızlığa çok faydalıdır anemiyi önler.
Kiraz sapında kolesterolün düşürülmesine yardımcı özekklikler vardır.
Kiraz sapı karaciğeri dinlendirir ve faydalıdır.
Kiraz sapında prostat şikâyetlerinde prostatit hastalığında kullanılabilir özellikler faydalar vardır .
Kiraz sapında metobolizma hızlandırdığından kilo vermeye yardımcıdır faydalar vardır.
Kiraz sapında laksatif özelliklerinden dolayı kabızlıkla mücadele eder.
Kiraz sapında iltihap çözücü özelliğinden dolayı özellikle romatizma ve artrite iyi gelir.
Uzmanlara göre, kiraz sapları en iyi anti-enflamatuar ve idrar söktürücü yararları var uçucu yağlar ve potasyum tuzları içerir. Kiraz saplarının böbrek hastalığını, gut ve romatizmayı tedavi ettiği de bilinmektedir. Sakinleştirici bir etkisi vardır, kanınızı temizler, artrit ve ateroskleroz ile yardımcı olur, kolesterolü düşürür ve kilo kaybı ve selülit için çok yardımcıdır.

Bu yüzden vişne reçeli yapar ya da komposto yaparsanız ya da sadece çok fazla kiraz yerseniz, sapları atmamalısınız. Çok hoş bir tada sahip harika, canlandırıcı bir çay yaparlar; Hepinizi denemeniz için cesaretlendiririm. Eğer beğenmediysen, kaybedecek bir şeyin yok.
Kiraz Sapının ÇAy Yapımı Ve Kiraz Saplarının Kurutulması
karanlık ve kuru bir yerde kurumaya bırakın. Kullanıma hazır olduğunda, gerekli miktarı gece boyunca (12 saat) bir kase suya koyun. Ertesi gün, 10 dakika kaynatın ve 20 dakika kenara koyun. Her yemekten sonra, günde üç kez sıcak veya soğuk (dilerseniz tatlandırıcı ile) süzün ve içilir.

Kirazın Bilinmeyen Özellikleri

KİRAZIN FAYDALARI/ Kiraz fitokimyasallar açısından zengindir. Bunlar: anthocyanins (mevye ve sebzelerin rengini veren pigmentler; ki bunlar hücreleri zararlı kanserojen maddelere karşı koruyan antioksidan özellikleri sebebiyle kansere karşı seçenek oluşturabilirler). Aynı şekilde bir flavonoid olan quercetinki içinde hem anti-kanser bir oluşum, hem de anti-imflamotoral ve intihistaminik (alerji ve enfeksiyon önleyici) özellikler taşıyan bir antioksidandır.
Kiraz hem kolesterolü hem de kan şekerini düşürmeye yardımcı olabilir.
Ürik asit ve ürat tuzlarının vücuttan atılmasını sağlayabilir. Bu nedenle romatizma ve gut hastalıkları, eklem kireçlenmesi ve damar sertliğinin tedavisinde kullanılabilir.
Kabızlığı önlemede etkilidir.
Kirazda bulunan kinik asit, böbreklerin taş ve kum yapmasını önleyebilir ve varsa zamanla dökülmesine yardımcı olabilir.
Kandaki zararlı maddelerin vücuttan atılmasına yardımcı olabilir.
Aşırı ilaç tüketimi ile karaciğerde oluşan yükün azaltılmasında yardımcı olabilir.
Nikotinin vücuttan atılmasında yardımcı olur.
İçerdiği meyve şekeri levüloz rahat sindirilebildiği için, şeker hastaları da kirazı yanında protein kaynağı besinlerle birlikte tüketebilir.
A vitamininin önemli bir kaynağı olan karoteni içeren kiraz, göz problemlerinin önlenmesinde yardımcı olabilir.
20 kirazda 12 – 25 miligram arasında antosiyanin bulunmaktadır, bu da bir aspirinden on kat daha etkilidir.
KULLANILIŞI/ 30 gram kiraz sapını 1 litre suda 10 dakika kaynatarak hazırlayacağınız çay, böbrekleri çalıştırarak, diüretik (idrar söktürücü), kan ve idrar yolları temizleyicisi, safra akımını sağlayıcı, bağırsak düzenleyici etki gösterebilir.
Araştırma, Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü koleksiyon bahçesinden 2008 ve
2009 yıllarında hasat edilen 0900 Ziraat, Sweetheart, ve Regina kiraz çeşitlerinde yürütülmüştür. Meyve
kalitesinin belirlenmesi amacıyla meyve eti sertliği, saptan kopma direnci, meyve kabuk ve sap rengi, SÇKM, titre
edilebilir asitlik, pH, etilen üretim hızı, solunum hızı, toplam fenolik madde miktarı, toplam antioksidan aktivite,
toplam antosiyanin, şeker (fruktoz, glikoz, sorbitol) ve sapta klorofil miktarları analiz edilmiştir. Kiraz çeşitlerinin
meyve sertliği ve saptan kopma direnci benzer olmuştur. Kabuk rengi açısından Sweetheart en açık renkli iken
Regina ve 0900 Ziraat çeşitlerinde kabuk rengi daha koyu olmuştur. Sap rengi açısından ise 0900 Ziraat diğer iki
çeşide oranla daha koyu sap rengine sahiptir. Kiraz çeşitlerinin hasattaki solunum hızları karşılaştırıldığında Regina
meyvelerinin solunum hızı diğer iki çeşide göre daha düşük olmuştur. Meyve toplam fenolik madde miktarı
Regina çeşidi meyvelerinde en yüksek (79,87 mgGE/100g) bulunmuş, bunu 0900 Ziraat (48.56 mgGE/100g) ve
Sweetheart (37.37 mgGE/100g) çeşidi takip etmiştir. Bu sonuçlara paralel olarak Regina çeşidi meyveleri en
yüksek antioksidan aktiviteyi (520.46 µmol TE/100 g) göstermiştir. Meyvelerde antosiyanin miktarı 0900 Ziraat
(215 mg Cyanidin-3-rutinosideED/100g) ve Regina (211.33 mg Cyanidin-3-rutinosideED/100g) çeşitlerinde
birbirine yakın değerler almış Sweetheart (197.67 mg Cyanidin-3-rutinosideED/100g) meyvelerinde ise daha
düşük olarak belirlenmiştir. Fruktoz, glikoz ve sorbitol miktarı en yüksek Sweetheart çeşidinde bulunmuştur.
Sert çekirdekli bir meyve türü olan kiraz,
ılıman iklim meyvelerinin en önemlilerinden biridir.
Kiraz sofralık meyve olarak tüketilen, meyve
kokteyllerine eklenen veya kiraz likörü şeklinde
değerlendirilen önemli bir ticari üründür. Doğrudan
sofralık olarak tüketildiğinde meyve kalitesi fiyatı ve
pazardaki talebi önemli ölçüde etkilemektedir. Son
zamanlarda meyve ve sebzelerin tüketimi sağlıklı
beslenme açısından teşvik edilmekte ve sağladıkları
yararlar ve içerikleri sorgulanmaktadır. Bu nedenle
antioksidan aktivitelerinin değerlendirildiği ve bu
açıdan özellikle antosiyaninler ve polifenoller
üzerindeki araştırmalar yoğunlaşmaktadır. Kiraz
çeşitlerinin duyusal, beslenme ile ilgili ve biyoaktif
bileşenler açısından farklılıklar gösterdiği birçok
araştırmada belirlenmiştir (Kalyoncu ve ark., 2009;
Jakobek ve ark. 2009; Usenik ve ark., 2008; Tural ve
Koca, 2008).
Kiraz kalite değerlendirilmesi için kullanılan
parametreler meyvelerin rengi, şeker içeriği, asit
içeriği, kuru madde içeriği ve sertliktir. Bu amaçla
Türkiye’de önemli ticari değeri olan 0900 Ziraat,
Regina ve Sweetheart kiraz çeşitlerinin temel meyve
kalite özellikleri fiziksel, kimyasal, pomolojik ve
beslenme özellikleri belirlenerek karşılaştırılmıştır.
Materyal ve Metot
Araştırma 2008 ve 2009 yılları olmak üzere,
iki hasat döneminde Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri
Merkez Araştırma Enstitüsü’nün Gıda Teknolojisi
Bölümünde yürütülmüştür.
Araştırmanın bitkisel materyalini Yalova
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
Enstitüsü Bahçesinden hasat edilen 0900 Ziraat,
Sweetheart ve Regina kiraz çeşidi meyveleri
oluşturmuştur.
Hasat edilen kiraz meyvelerinde meyve eti
sertliği, saptan kopma direnci, meyve ve sap renk
değerleri, suda çözünür kuru madde miktarı, titre
edilebilir toplam asitlik, pH, meyvede solunum hızı,
etilen salgı hızı, toplam fenolik madde miktarı,
toplam antioksidan aktivite, toplam antosiyanin
analizleri 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 20 meyve
olacak şekilde yapılmıştır. İkinci yıl olan 2009
yılındaki denemede analizler saptan kopma direnci,
meyve sertliği, meyve ve sap renk değerleri, suda
çözünür katı madde miktarı, titre edilebilir toplam
asitlik, pH, meyvede solunum hızı, saplarda klorofil
miktarı, HPLC’de şeker miktarı analizleri yapılmıştır.
Meyve Eti Sertliği; Kirazların meyve eti sertliği
penetrometre (Nippon, FHR1, Japonya) ile koni tipi
uç kullanılarak kiraz meyvesinin her iki yanak
kısmında ölçülerek ortalaması alınmıştır. Sonuçlar
Newton (N) olarak ifade edilmiştir.
Meyve Kabuk ve Sap Rengi; Kirazların yüzey rengi
meyve kabuğundan, sap rengi ise çok sayıda sap bir
araya getirilerek CIE Minolta Kromametresi
(Minolta, CR–300, Japonya) ile ölçülmüştür. Okunan
renk değerler L*,.a*,.b* olarak ifade edilmiştir. a* ve
b* değerlerinde yararlanılarak Chroma ve Hue°
değerleri hesaplanmıştır.
Solunum Hızı (mg CO2/kg.h); Karbondioksit (CO2)
üretimi “Agilent 6890N” marka gaz
kromotografında (GC) TCD (Termal Conductivity
Detector) kullanılarak yapılmış ve mg CO2/kg.h
olarak ifade edilmiştir (Claypool ve Keefer 1942).
Etilen Üretimi (µl C2H4/kg.h); Dışsal etilen
üretiminin ölçümü “Agilent 6890N” marka FID
(Flame Ionization Detector) dedektörlü ve kapiler
kolonlu gaz kromotografında (GC) yapılmıştır.
Sonuçlar µl C2H4/kg.h cinsinden ifade edilmiştir
(Öz, 2000).
Suda Çözünür Kuru Madde Miktarı (SÇKM); Kiraz
örneklerinin meyve suyu çıkarılarak suda çözünür
kuru madde miktarı “Atago” marka el
refraktometresiyle (Atago S-28, Japonya) oda
sıcaklığında (20°C) ölçülmüştür. Sonuçlar % olarak
ifade edilmiştir.
Titre Edilebilir Asitlik (% Malik Asit) ve pH; Titre
edilebilir asitlik malik asit cinsinden belirlenmiştir.
Titre edilebilir asitlik aşağıdaki eşitlik kullanılarak
hesaplanmıştır.
Titre edilebilir asitlik (malik asit) %=Harcanan
NaOH (ml) x N (0.1) x 0.067x 100/örnek miktarı
pH değerleri; püre haline getirilmiş kirazların
homojenize edilmesinden sonra cam elektrotlu ve
NSORT pH 514 marka dijital pH metreyle
ölçülmüştür.
Ekstraksiyon Yöntemleri; Toplam Antioksidan ve
Toplam Fenolik Madde Miktarı İçin Örneklerin
Ekstraksiyonu: Çekirdeklerinden ayrılan kirazlar
püre haline getirilerek 3 g örnek alınmış, 25 ml saf
metanol eklenmiştir. Daha sonra “Silverson” marka
homojenizatörde 2 dakika homojenize edilmiştir.
Homojenize edilen örnek 16 saat +4°C’de karanlıkta
bekletilmiş daha sonra “Eppendorf” marka
santrifüjde 10000 rpm’de 20 dakika santrifüj
yapılmıştır. Süpernatantlar (berrak metanol fazı)
pastör pipeti ile alınarak amber şişelere konulmuş,
analiz edilinceye kadar -20°C’de saklanmıştır.
Ekstraksiyonlar üç tekerrür olarak yapılmıştır
(Thaipong et al., 2006). Antioksidan aktivite ve
toplam fenolik madde için tüm örnekler metanol ile
ekstrakte edilmiştir.
Toplam Fenolik Madde Miktarı; Toplam fenolik
madde tayini, Folin-Ciocalteu kalorimetrik yöntemi
modifiye edilerek spektrofotometrik olarak
yapılmıştır Sonuçlar gallik asit eşdeğeri mg/100 g
olarak ifade edilmiştir (Thaipong et al., 2006).
Toplam Antioksidan Aktivite; Antioksidan aktivitesi
tayininde Ferric Reducing Antioxidant Power (FRAP)
metodu uygulanmıştır (Thaipong et al. 2006).
Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences
Special Issue: 2, 2014
1858
Sonuçlar Trolox eş değeri (µM TE/100 g) olarak
hesaplanmıştır.
Toplam Antosiyanin Miktarı; Toplam antosiyanin
miktarını belirlemek için pH diferansiyel metodu
uygulanmıştır (Giusti and Wrolstad., 2001, Esti et al.,
2002).
Şeker Analizi (Fruktoz, Glikoz, b-sorbitol); Fruktoz,
glikoz ve b-sorbitol miktarları Usenik ve ark. (2008)
ve Öz ve ark. (2004)’e göre belirlenmiştir. Mevcut
yöntemler kiraz meyve suyu örneklerine modifiye
edilerek çözünür şeker miktarları HPLC koşullarında
tespit edilmiştir.
Kiraz Sapı Toplam Klorofil Miktarı; Kirazların
saplarındaki klorofil miktarı, Lichtenhaler ve
Welburn (1983) tarafından aşağıda verilmiş formüle
göre hesaplanmış ve sonuçlar ortalama olarak mg/g
şeklinde ifade edilmiştir (Holden, 1976).
Toplam klorofil (mg/100 g)=
8.02*(A663)+20.2*(A645)
Verilerin İstatistiksel Değerlendirilmesi; Araştırma,
3 tekerrürlü olarak tesadüf parselleri deneme
desenine göre kurulmuş ve elde edilen verilere
yıllara göre ayrı ayrı JUMP (The Statistical Discovery
Software) istatistik programı kullanılarak varyans
analizi uygulanmıştır (Acar ve Gizlenci, 2006).
Ortalamalar arasındaki farklılıkların saptanmasında
LSD (LS Means Differences Student’s t ) testi P<0,05
Lest Significant önem düzeyinde kullanılmıştır.
Tablolar – Differences P<0,05’da LSD
gruplandırılmalarında küçük harfler kullanılmıştır
(Kalaycı, 2005).
Bulgular ve Tartışma
Kiraz çeşitlerinin 2008-2009 yılları hasattan
hemen sonra belirlenen fizikokimyasal özellikleri
Tablo 1 ve Tablo 2’de verilmiştir. Kalite
değerlendirilmesi için kullanılan ana parametreler,
meyvelerin rengi, şeker içeriği, asit içeriği, kuru
madde içeriği ve sertliktir. Sertlik özellikle yurtdışı
pazarları için önemli bir parametredir.
Tablolardan kiraz çeşitlerinin meyve
kaliteleri incelendiğinde; çeşitlerin meyve sertliği ve
saptan kopma direnci incelendiğinde 0900 Ziraat
çeşidi diğer 2 çeşitten istatistiki düzeyde önemli
farklılık göstermiştir. Meyve ile sap arasındaki
bağlantının da 0900 Ziraat çeşidinde (4.80N) Regina
(4.52) ve Sweetheart (4.33) çeşidine göre daha
güçlü olduğu görülmüştür. Kirazda en önemli kalite
ve olgunluk göstergesi olan meyve kabuk rengi
açısından Sweetheart en açık renkli (*L) iken Regina
ve 0900 Ziraat çeşitlerinde kabuk rengi daha
koyudur (Tablo 1). Sap rengi açısından ise 0900
Ziraat diğer iki çeşide oranla daha koyu sap rengine
sahiptir. II. Yıl (Tablo 2) çeşitlerin kabuk ve sap renk
değerleri birbirine yakın olmuştur. Kiraz çeşitlerinin
hasattaki solunum hızları karşılaştırıldığında Regina
meyvelerinin solunum hızı (8.46 mg CO2/kg.h) diğer
iki çeşide göre daha düşüktür. Çeşitlerin toplam
fenolik madde miktarı, Folin-Ciocalteu kalorimetrik
yöntemi ile belirlenerek gallik asit eşdeğeri olarak
hesaplanmıştır. Toplam fenolik madde miktarı
Regina çeşidi meyvelerinde (79,87 mgGE/100g)
bulunmuş ve diğer iki çeşidin hemen hemen 2 katına
ulaşmıştır. 0900 Ziraat (48.56 mgGE/100g) ve
Sweetheart (37.37 mgGE/100g) ise daha düşük
düzeyde kalmıştır. Antioksidan aktivite değeri,
toplam fenolik madde miktarı sonuçlarına paralel
olarak Regina çeşidi meyvelerinde en yüksek
antioksidan aktiviteyi (520.46 µmol TE/100 g)
göstermiştir. Toplam antosiyanin miktarı pH
diferansiyel metodu uygulanarak sonuçlar cyanidin3-rutinoside miktarına göre hesaplanmıştır.
Çeşitlerin antosiyanin miktarı 0900 Ziraat (215
mgCyanidin-3-rutinosideED/100g) ve Regina
(211.33 mgCyanidin-3-rutinosideED/100g)
meyvelerinde birbirine yakın değerler almış
Sweetheart (197.67 mgCyanidin-3-
rutinosideED/100g) meyvelerinde daha düşük
olarak belirlenmiştir (Tablo1).
II. yıl (Tablo2) kiraz çeşitlerinin hasattaki
meyve kaliteleri incelendiğinde; meyve eti sertliği
5.41 N ile en yüksek Regina meyvelerinde
belirlenirken bunu 5.38 N ile Sweetheart takip
etmiş, 4.62 N ile en düşük 0900 Ziraat çeşidinde
tespit edilmiştir. Saptan kopma direnci değerlerinde
4.46 N değeri ile 0900 Ziraat meyvelerinde en
yüksek ölçülmüş, en düşük ise 4.09 N değeri ile
Regina meyvelerinde belirlenmiştir.
Spektrofotometrik olarak belirlenen kiraz saplarının
klorofil miktarı 7.18mg/100g ile en yüksek Regina
meyvelerinde olurken, 0900 Ziraat ve Sweetheart
çeşitlerinde birbirine yakın belirlenmiştir. Suda
çözünür kuru madde miktarı en yüksek Regina çeşidi
meyvelerinde belirlenirken bunu Sweetheart ve
0900ziraat çeşitleri takip etmiştir. Titre edilebilir
sitlik açısından incelenen çeşitler önemli farklılık
göstermiştir. Titre edilebilir asitliği en yüksek olan
çeşit Sweetheart olarak belirlenmiştir.
Uzun süredir bitkisel ilaç olarak kullanılan saplar, idrar yolu ve böbrek rahatsızlıklarının temizliği ve tedavisi için çay olarak kullanılır. Ayrıca idrar yollarında ve böbreklerde oluşan taşları kırmaya ve çıkarmaya yardımcı olur. Ancak, taşlar çok büyükse, çay tıkanmaya neden olabileceğinden alternatif yöntemler kullanmak daha iyidir.
Kiraz çeşitlerinin hasattaki solunum hızları
karşılaştırıldığında Regina meyvelerinin solunum
hızı 6.64 mg CO2/kg.h olarak diğer iki çeşide göre
daha düşük bulunmuş solunum hızları 2. yılda da ilk
yıl sonuçlarına benzer olmuştur. Solunum, taze
ürünlerin hasat sonrası yaşamında önemli bir yere
sahiptir. Meyve yüzeyinden olan kayıplar, açığa
çıkan ısı enerjisi ve yeni bileşiklerin sentezi ile
yakından ilgili olup dokunun metabolik aktivitesini
gösterir. Genel olarak, taze ürünlerin solunum hızı
ve hasat sonrası yaşamları arasında ters bir ilişki
vardır. Daha yüksek solunum hızı, dayanıksız, hasat
sonrası yaşam ömrünün kısalması şeklinde
sonuçlarla kendini gösterir (Saltveit, 2004). Bu
yönden incelendiğinde çalışmada 1. yıl sonuçlarına
göre en yüksek solunum hızı 0900 Ziraat çeşidinde
Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences
Special Issue: 2, 2014
1859
(16.25 mg CO2/kg.h), en düşük ise Regina çeşidinde
8.46 mg CO2/kg.h olarak tespit edilmiştir. Solunum
hızı yönünden hasat sonrası muhafazada Regina
çeşidinin diğer iki çeşide göre daha dayanıklı olduğu
düşünülebilir. II. yıl yapılan analiz sonuçlarında yine
ilk yıla paralel olarak Regina çeşidinde solunum hızı
0900 Ziraat ve Sweetheart çeşidinden daha düşük
olmuştur.
Etilenin kiraz gibi klimakterik olmayan
meyveler üzerindeki rolü tam olarak
bilinmemektedir. Kiraz meyvesinin klimakterik
meyvelerden daha az etilen ürettiği belirtilmektedir
(Mozeticˇ et al., 2006). Kiraz çeşitlerinde etilen
üretim miktarları 3.84-3.04 μl C2H4/kg.h olarak
belirlenmiştir (Tablo 1).
Kiraz, fruktoz bakımından zengin
meyvelerdendir. Kiraz meyvesinde,
monosakkaritler grubunda olan glikoz ve fruktozun
toplam şeker miktarının %80’ninden fazlasını
oluşturmaktadır (Girard & Kopp, 1998; Usenik et al.,
2008, 2010). Kiraz sakkaroz içermez, şeker türevi
olarak şeker alkolleri grubuna giren sorbitol halinde
bulunur (Karaçalı, 2009). Kiraz meyveleri elma,
armut, şeftali ve erik meyvelerinde olduğu gibi
yüksek miktarda sorbitol içermektedir (Noiraud et
al., 2001). Sorbitolün diş sağlığı ve diyetlerde sağlık
üzerine olumlu etkisi bulunduğu bildirilmiştir.
(Kelebek & Selli, 2011). Kiraz meyvelerinin fruktoz,
glikoz ve sorbitol miktarları Tablo 2’de verilmiştir.
Fruktoz, glikoz ve sorbitol şeker miktarlarının
toplamı değerlendirildiğinde en yüksek Sweetheart
çeşidinde bulunmuş, Regina ve 0900 Ziraat çeşidi
meyvelerinde daha düşük tespit edilmiştir. Fruktoz
miktarı 80.67 g/l ile en yüksek Sweetheart çeşidinde
belirlenirken, sırasıyla 60.63 ve 60.84 g/l olarak
0900Ziraat ve Regina çeşitlerinde belirlenmiştir.
Glikoz miktarı en yüksek 72.51g/l ile Sweetheart
meyvelerinde olurken 63.60g/l ile Regina ve 55.52
g/l ile 0900Ziraat çeşidi takip etmiş ve birlikte grup
oluşturmuşlardır. Sweetheart glikoz ve früktoz
miktarında olduğu gibi sorbitol miktarı da en yüksek
olan çeşit olmuş, 0900 Ziraat ve Regina çeşitleri ise
aynı grupta yer almıştır. Şekerler meyvelerde az
veya çok miktarda, değişik şekillerde bulunan suda
eriyen karbonhidratlardır. Bir çalışmada kiraz
meyvelerinde hasattan hemen sonra glikoz 3.6 g
/100 g, fruktoz 3.7 g/100 g, sorbitol 1.9± 0.2 g/100 g
olarak bulunmuştur. Bu miktarların denemede
kullanılan cv Ambrun´es kiraz çeşidinin karakteristik
özelliği olduğu düşünülmektedir (Alique ve
ark.,2005).
Son zamanlarda meyve ve sebzelerin sağlık
açısından yararlarının ve bunu etkileyen içerik
maddelerin değerlendirildiği çalışmalar artmıştır. Bu
bileşiklerden antosiyaninler ve polifenoller ön plana
çıkmaktadır. Kiraz çeşitleri meyve duyusal özellikler
yanında, beslenme ile ilgili ve biyoaktif bileşenler
açısından da farklılıklar göstermektedir (Fazzari et
al., 2008). Kiraz çeşitlerinin şeker miktarı, meyve eti
sertliği, meyve kabuk rengi gibi özellikleri tüketiciler
tarafından meyvenin kabulü için önemli
özelliklerdir. Kiraz meyvesinin fiziksel, kimyasal ve
beslenme özelliklerinin belirlenmesi amacıyla birçok
çalışma yapılmıştır (Esti et. al., 2002; Faniadis et. al.,
2010; Girard & Kopp, 1998; Liu et al., 2011; Mozetic
et al., 2002; Serra et al., 2011; Serrano et al., 2009;
Usenik et al., 2010).
Kiraz meyveleri yaklaşık olarak 1500 mg/kg
toplam fenolik madde ihtiva etmektedir, fenollerin
%60-74’ünü ağırlık olarak ana bileşen hidrosinnamik
asitler, antosiyaninler, flavan-3-ol (kateşinler) ve
flavanollerden meydana gelmektedir (PadillaZakour et al., 2007; Gonçalves et al., 2004).
Kirazlardaki toplam fenollerin miktarı kırmızı kuş
üzümü, kırmızı ahududu ve çilek meyvelerindekine
benzer düzeyde olup yaban mersini gibi koyu renkli
meyvelerden daha düşüktür (Jakobek et al., 2009;
Jakobek et al., 2007a,b). Kirazlarda bulunan fenolik
maddelerin antioksidan aktiviteyle yüksek
korelasyon gösterdiği bilinmektedir (Serra et al.,
2011; Usenik et al., 2008). Bizim çalışmamızda da
fenolik madde miktarı en yüksek olan Regina
çeşidinde meyvelerin antioksidan aktivitelerinin de
en yüksek çıktığı tespit edilmiştir.
Üç kiraz çeşidinde (Van, Noir De Guben ve
0900 Ziraat) yürütülen araştırmada meyvelerin
fiziksel, mekanik ve kimyasal özellikleri bakımından
çeşitler istatistikî olarak bulunan farklılıkların,
çeşitlerin genetik yapıları yanında çevre ve
yetiştirme koşullarından da olabileceği bildirilmiştir
(Vursavuş et al., 2006). Meyve rengi Chroma ve Hue
açısı bakımından her üç çeşit arasında önemli
farlılıklar tespit edilmiş ve Chroma 7.86 ile 19.89,
Hue açısı ise 12.90 ile 25.15 arasında değişmiştir.
Sütyemez (2000), 0900 Ziraat çeşidinde L*, a* ve b*
değerlerini sırasıyla 35.92, 23.11 ve 20.06 olarak
bulmuştur. Aynı çeşitler farklı çalışmalarda
kullanıldığı halde elde edilen değerler arasında
önemli farklılık görülmektedir (Bernalte et al., 2003;
Sütyemez, 2000). Bu farklılıkların çevre ve
yetiştirme koşullarından kaynaklanabileceği
belirtilmektedir (Vursavuş et al., 2006).
Ballistreri ve ark., (2013), İtalya’da yetişen 24
kiraz meyvesinde çeşitlerin özelliklerini belirlemişler
ve Sweetheart çeşidinde glikoz, fruktoz ve sorbitol
miktarlarını sırasıyla 8.77, 6.65, 3.33 mg/100g
olarak tespit edilmiştir. Antosiyanin Cyanidin 3-
rutinoside miktarı 22.42 CGE/100 g ve %79.82
olarak taze ağırlıkta belirlenmiştir. Olgun
meyvelerin tatlılığının basit şekerlerden (mono- ve
disakkaritler) türediği belirtilen çalışmada glikoz
7.78 g/100 g; fruktoz, 7.09 g/100 g; ve sorbitol, 1.4
g/100 g olarak bulunmuştur. Kirazlarda sakkaroz
tespit edilmemiştir. Birçok kaynakta sakkaroz varlığı
Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences
Special Issue: 2, 2014
1860
belirtilmezken bazı çeşitlerde düşük miktarda
0.64/100 g olarak tespit edilmiştir (Gardiner et al.,
1993). Bizim yaptığımız çalışmada da sakkaroz tespit
edilmemiştir. Usenik et al. (2007), 13 kiraz çeşidinde
yürüttükleri araştırmada meyvelerde şekerlerin
toplam miktarının (glikoz, fruktoz, sakkaroz ve
sorbitol) 125 – 265 g/kg, taze ağırlık arasında
değiştiğini saptamıştır. Toplam fenolik bileşenler
44.3–87.9 mg gallik asit eş değeri/100 g, antioxidan
aktivitesi ise 8.0–17.2 mg askorbik asit eş değeri
antioksidan kapasitesi mg/100g taze ağırlık olarak
ölçülmüştür.Kirazın kimyasal yapısı çeşitli faktörlere
bağlı olarak değişmektedir. Meyvelerin kimyasal
yapısı üzerinde ışık, sıcaklık, sulama, gübreleme,
yer, meyvelerin yaralanması, hasat zamanı etkili
olmaktadır. Ayrıca çeşitler arasında genetik farklar
da mevcuttur (Özçağıran, 1977, Ballistreri et al.
2013).
Sonuç
Türkiye’de Yalova koşullarında yetişen ticari
değeri olan sofralık kiraz çeşitlerinde en yüksek
şeker miktarı Sweetheart kiraz çeşidinde
belirlenirken, toplam fenolik madde miktarı ve
antioksidan aktivite açısından Regina kiraz çeşidi
daha üstün olarak belirlenmiştir. Ülkemizde kiraz
yetiştiriciliğinde ve ihracatında 0900 Ziraat çeşidi
önemli yer tutmaktadır. Ancak incelenen
çeşitlerden Regina, düşük solunum hızı ve sağlıklı
beslenme açısından içerdiği fitokimyasallar
bakımından dikkati çekmektedir.
Tablo 1. Kiraz çeşitlerinin hasattaki meyve kalite özellikleri (I. yıl)
Kalite Özellikleri 0900 Ziraat Sweetheart Regina
Meyve sertliği (N) 4.60a 4.35b 4.43b
Saptan kopma direnci (N) 4.80a 4.52b 4.33b
Meyve kabuk L* renk 32.53c 42.22a 38.41b
Meyve kabuk Hue° renk 18.72c 30.34a 26.46b
Meyve kabuk Chroma renk 24.82c 42.43a 39.09b
Sap L* renk 44.75b 49.49a 49.34a
Sap Hue° renk 108.10b 107.99b 112.05a
Sap Chroma renk 23.97c 28.32b 30.04a
SÇKM (%) 15.30a 15.00a 14.70b
Titre edilebilir asitlik (% malik asit) 5.86c 9.70a 7.00b
pH 3.67a 3.60a 3.47b
Solunum hızı (mg CO2/kg.h) 16.25a 15.17b 8.46c
Etilen (μl C2H4/kg.h) 3.04c 3.24b 3.84a
Toplam fenol (mg GE/100 g) 48.56b 37.37c 79.87a
Antioksidan kapasitesi (µmol TE/100 g) 247.31b 265.37b 520.46a
Antosiyanin(mg Cyanidin-3-rutinosideED/100g) 215.00a 197.67c 211.33b
P<0.05
Tablo 2. Kiraz çeşitlerinin hasattaki meyve kalite özellikleri (II. yıl)
Kalite Özellikleri 0900 Ziraat Sweetheart Regina
Meyve sertliği (N) 4.62b 5.38a 5.41a
Saptan kopma direnci (N) 4.46a 4.28ab 4.09b
Meyve kabuk L* renk 32.83b 34.96a 33.61ab
Meyve kabuk Hue° renk 21.84 23.03 22.02
Meyve kabuk Chroma renk 24.42 29.37 25.85
Sap L* renk 51.59b 56.13a 51.29b
Sap Hue° renk 118.83a 112.79b 118.10a
Sap Chroma renk 32.05 33.78 32.94
Sapta toplam klorofil (mg/100 g) 6.51b 6.09c 7.18a
SÇKM (%) 14.90b 15.33a 15.20a
Titre edilebilir asitlik (% malik asit) 5.24c 6.70a 5.71b
pH 3.45c 3.53b 3.60a
Solunum hızı (mg CO2/kg.h) 13.44a 12.55a 6.64b
Fruktoz (g/l) 60.63b 80.67a 60.84b
Glikoz (g/l) 55.52b 72.51a 63.60b
Sorbitol-b (g/l) 28.26b 40.37a 28.94b
P<0.05
Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences
Special Issue: 2, 2014
1861
Kaynaklar
Acar, M. ve Gizlenci, Ş. , 2006. Tarımsal
Araştırmacılar için JMP Kullanımı. Karadeniz
Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Samsun.
Alique, R., Zamorano, J.P., Mart´Inez, M.A., Alonso,
J., 2005. Effect of heat and cold treatments
on respiratory metabolism and shelf-life of
sweet cherry, type picota cv “Ambrun´es”.
Postharvest Biology and Technology 35,
153–165.
Ballistreri G. , Continella A. , Gentilea. , Amenta M.,
Fabroni S. , Rapisarda P. , 2013. Fruit quality
and bioactive compounds relevant to human
health of sweet cherry (Prunus avium L.)
cultivars grown in Italy. Food Chemistry 140:
630–638.
Bernalte, M. J., Sabio, E., Hern´andez, M. T.,
Gervasini, C., 2003. Influence of storage
delay on quality of ‘Van’ sweet cherry.
Postharvest Biol. Technol. 28, 303–312.
Claypool, L.L VE R.M. Keefer., 1942. A Colorimetric
Method for CO2 Determination in
Respiration Studies. Proc. Amer. Soc. Hort.
Sci. 40:177-186.
Esti, M., Cinquanta, L., Sinesio, F., Moneta, E., & Di
Matteo, M., 2002. Physicochemical and
sensory fruit characteristics of two sweet
cherry cultivars after cool storage. Food
Chemistry, 76, 399–405.
Cemeroğlu, B. , 2009. Meyve ve Sebze İşleme
Teknolojisi1, Gıda Teknolojisi Derneği
Yayınları. Yayın No: 39, 3.baskı, 707
s,.Ankara.
Faniadis, D. , Drogoud, P. D. İ, Vasilakakis. M., 2010.
Effects of cultivar, orchard elevation and
storage on fruit quality characters of sweet
cherry (Prunus avium L.). Scientia
Horticulturae 125: 301–304.
Fazzari, M., Fukumoto, L., Mazza, G., Livrea, M. A.,
Tesoriere, L., & Di Marco, L.. 2008. In vitro
bioavailability of phenolic compounds from
five cultivars of frozen sweet cherries
(Prunus avium L.). Journal of Agricultural and
Food Chemistry, 56, 3561–3568.
Girard, B., and Kopp, T. G., 1998. Physicochemical
characteristics of selected sweet cherry
cultivars, Journal of Agricultural and Food
Chemistry, 46, 471–476.
Gonc`Alves, B., Landbo, A. K., Let, M., Silva, A. P.,
Rosa, E., Meyer, A. S., 2004. Storage affects
the phenolic profiles and antioxidant
activities of cherries (Prunus Avium L.) on
human low-density lipoproteins. J. Sci. Food
Agric., 84: 1013–1020.
Gonçalves, B., Silva, A. P., Moutinho-Pereira, J.,
Bacelar, E., Rosa, E., & Meyer, A. S., 2007.
Effect of ripeness and postharvest storage on
the evolution of colour and anthocyanins in
cherries (Prunus avium L.). Food Chemistry,
103, 976–984.
Giusti, M. M. And Wrolstad, R. E. , 2001.
Anthocyanins. Characterization and
measurement with UV-visible spectroscopy.
In R. E. Wrolstad & S. J. Schwartz (Eds.),
Current protocols in food analytical
chemistry, Unit F1.2., (pp. 1–13).
Holden M. , Chlorophylls. P.p 2-37im T.W. Godwin,
ed., 1976. Chemistry and Biochemistry of
Plant Pigments 2nd ed. Academic press,
London.
Jakobek, L., Sˇeruga, M., Voc´a, S., Sˇindrak, Z.,
Dobricˇevic, N. , 2009. Flavonol and phenolic
acid composition of sweet cherries (cv.
Lapins) produced on six different vegetative
rootstocks. Scientia Horticulturae 123, 23–
28.
Jakobek, L., Eruga, Sˇ, M., Medvidovic´-Kosanovic´ ,
M., Novak, I., 2007a. Anthocyanin content
and antioxidant activity of various red fruit
juices. Dtsch. Lebensm.-Rundsch. 103: 59–
64.
Jakobek, L., Eruga, Sˇ., M., Novak, I., Medvidovic´-
Kosanovic´, M. , 2007b. Flavonols, phenolic
acids and antioxidant activity of some red
fruits. Dtsch. Lebensm.-Rundsch. 103: 369–
378.
Kalaycı, M. , 2005. Örneklerle Jump Kullanımı ve
Tarımsal Araştırma İçin Varyans Analiz
Modelleri. Anadolu Tarımsal Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları Yayın No: 21,
Eskişehir.
Kalyoncu I.H., Akbulat M., Çoklar H., 2009.
Antioxidant capacity, total phenolics and
some chemical properties of semi-matured
apricot cultivars grown in Malatya, Turkey.
World Appl. Sci. J. 6, 519–523.
Karaçalı, İ. , 2009. Bahçe Ürünlerinin Muhafaza ve
Pazarlaması, Ege Üniversitesi Ziraat fakültesi
Yayınları No: 494.
Kelebek, H., & Selli, S., 2011. Evaluation of chemical
constituents and antioxidant activity of
sweet cherry (Prunus avium L.) cultivars.
International Journal of Food Science &
Technology, 46, 2530–2537.
Lichtenhaler, K. and Wellburn, A. R., 1983.
Determinations of total carotenoids and
chlorophylls a and b of leaf extracts in
different solvents. Biochemical Society
Transactions, 11: 591-592.
Liu, Y., Liu, X., Zhong, F., Tian, R., Zhang, K., Zhang,
X., 2011. Comparative study of phenolic
compounds and antioxidant activity in
different species of cherries. Journal of Food
Science, 76, 633–638.
Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences
Special Issue: 2, 2014
1862
Mozetic, B., Trebse, P., & Hribar, J., 2002.
Determination and quantitation of
anthocyanins and hydroxycinnamic acids in
different cultivars of sweet cherries (Prunus
avium L.) from Nova Gorica region (Slovenia).
Food Technology and Biotechnology, 40,
207–212.
Mozetič, B., Simičič, M.; Trebše, P., 2006.
Anthocyanins and hidroxycinnamic acids of
Lambert Compact cherries (Prunus Avium L.)
after cold storage and 1-
methylcyclopropene treatments. Food
Chem., 97: 302–309.
Noiraud N, Maurousset L, Lemoine R., 2001.
Transport of polyols in higher plants. Plant
Physiol Biochem. , 39:717–728.
Öz, A.T., 2000. Farklı Muhafaza Sıcaklıklarının ve
Polietilen Torbaların iki Farklı Yerel Trabzon
Hurmasının Muhafaza Ömrü ve Kalitesine
Etkileri. KSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe
Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 54
s..
Öz, A. T., Özelkök, İ. S., Albayrak, B., 2004. Sugar and
Tannin Content Changes in Persimmon Fruits
During Artificial Ripening with Dry Ice. 5th
International Postharvest Symposium, Acta
Hort. 682(2):987–991, Verona, Italy.
Özçağıran, R., 1977, Kiraz-Vişne. Ege Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Yayınları No:328 Bornova,
İzmir.
Padilla-Zakour, O. I., Ryona, I., Cooley, H. J.,
Robinson, T. L., Osborne, J. and Frer, J., 2007.
Shelf-life Extension of Sweet Cherries by
Field Management, Post-harvest Treatments
and Modified Atmosphere Packaging. New
York State Horticultural Society, Volume 15,
Number 2.
Saltveit, M.E., 2004. Respiratory Metabolism, The
commercial storage of fruits, vegetables and
florist nursery stocks. Agr. Hdbk. No:66.
Serra, A. T., Duarte, R. O., Bronze, M. R., & Duarte,
C. M. M., 2011. Identification of bioactive
response in traditional cherries from
Portugal. Food Chemistry, 125, 318–325.
Serrano, M., Díaz-Mula, H. M., Zapata, P. J., Castillo,
S., Guillen, F., Martínez-Romero, D., 2009.
Maturity stage at harvest determines the
fruit quality and antioxidant potential after
storage of sweet cherry cultivars. Journal of
Agricultural and Food Chemistry, 57, 3240–
3246.
Serradilla M. J. , Martín A. , Ruiz-Moyano S. ,
Hernández A. , López-Corrales M., Córdoba
M. de G., 2012. Physicochemical and
sensorial characterisation of four sweet
cherry cultivars grown in Jerte Valley (Spain)
Food Chemistry 133: 1551–1559.
Thaipong, K., Boonprakob, U., Crosby, K., CisnerosZevallos, L., Byrne, D. H.,2006. Comparison
of ABTS, DPPH, FRAP, and ORAC assays for
estimating antioxidant activity from guava
fruit extracts. Journal of Food Composition
and Analysis 19:669–675.
Tural, S., Koca, I., 2008. Physico-chemical and
antioxidant properties of cornelian cherry
fruits (Cornus mas L.) grown in Turkey. Sci.
Hortic. 116 (4), 362-366.
Usenik, V., Fabcic, J., & Stampar, F., 2008. Sugars,
organic acids, phenolic composition and
antioxidant activity of sweet cherry (Prunus
avium L.). Food Chemistry, 107, 185–192.
Usenik, V., Fajt, N., Mikulic-Petkovsek, M., Slatnar,
A., Stampar, F., & Veberic, R., 2010. Sweet
cherry pomological and biochemical
characteristics influenced by rootstock.
Journal of Agricultural and Food Chemistry,
58, 4928–4933.
Vursavuş, K., Kebelek, H., and Selli, S., 2006. A study
on some chemical and physicomechanic
propertis of three sweet cherry varieties
(Prunus avium L.) in Turkey, Journal of Food
Engineering, 74(49): 568–575.