ÖĞRETMEK

ÖĞRETMEK

ÖĞRETMEK geçi. f. (esk. türk. öğretmek’-ten). [Birine] Bir bilim dalında, sanatta, meslekte v.b. bir alanda, bilgi veya bilgiler bütünü kazandırmak: Maksat onlara bir şey öğretmektir. Benden çalışmak! (Ömer Sey-feddin). Bile bile yalan söyleyenlerin anlatacakları hatıralar bile kıymetlidir; çünkü onlar da dinlemesini bilenlere çok şeyler öğretir (N. Ataç). \\ Bir şey yapmağa alıştırmak. yetenek kazandırmak: Piyano çalmayı öğretmek. !| (Birinin] Bilinmeyen bir şey hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak: Bana hakikati öğrettiniz- Şimdi artık, sizden müsaade isteyeceğim (R. N. Güntekin).
— ÇE§. DEY. Akıl öğretmek, bir kimseye yol göstermek. || Ben sana öğretirim, bir kimseyi korkutmak için kullanılır: Görürsün görürsün. Bir kere elime geçtin mi […] Ben sana öğretirim (Namık Kemal).
+ öğretilmek geçz. f. öğretmek işine konu olmak: Üniversitede okuyan gençlerin en büyük derdi, İşsizlik ve kitapsızlıklı. Bunlara yabancı dil Öğretilmiyordu (Ş. S. Aydemir). [M] öĞRETMEN

(Öğretmek’ten öğret-men). Yeni. Bir bilim dalını, bir sanatı, bir tekniği veya belli bilgileri öğretmeyi kendisine meslek edinmiş kimse: Bu genç kızın ağabeysi de benim gibi Türkiyeli bir öğret’ mendi (Ş. S. Aydemir). Bir okulda bir öğretmenin nutkunu dinliyordum (F. R. A-tay). Fizik öğretmeni. Şan öğretmeni. Esk. Hoca. Muallim. Muallime.
— ANSİKL. Eğ. Üniversitelerdeki özel yetişme yollarının belli derecelerini kazanan kişilere doçent, profesör, ordinaryüs profesör, hepsine birden öğretim Üyesi denir. Bu derecelere yükselmedikleri halde üniversitelerde öğretim yapan kimseler de genel olarak öğretim görevlisi özel olarak uzman, okutman diye anılırlar, öğretmen okullarından (köy enstitüleri, köy öğretmen o-kullan) yetişen ilkokul öğretmenleri; eğitim enstitülerinden çıkan ortaokul Öğretmenleri; yüksek öğretmen okullanyle Ü-nıversitelerin edebiyat ve fen fakültelerinin belirli dallarında okuyan ve öğretim lisansı almak için meslek bakımından gerekli ek dersleri (didaktik, pedagoji tarihi, psikoloji, tecrübî psikoloji) gören üniversite mezunlarından Millî Eğitim bakanlığı hizmetine geçen lise öğretmenleri, Memurin kanununun kapsamına girerler, öğretmenler, bakanlığın hazırlattığı yönetmeliklere uygun şekilde, yetişmelerinin kendilerine sağladığı imkânlar çerçevesinde okullarda görev alırlar. Genellikle ilkokul öğretmenleri kendilerine verilen sınıfın bütün derslerini okutmakla yükümlüdür (bazı durumlarda beden eğitimi, resim, müzik, yabancı dil gibi dersler başka bir öğretmene aktarılabilir). Son yönetmeliğe göre ortaokul öğretmenleri haftada en az /2K lise öğretmenleri en az 18 saat ders okutarak maaş atmağa hak kazanırlar. 25 Yılun doldurmamış ortaokul öğretmenleri 24 saate, aynı durumdaki lise öğretmenleri ise 21 saate kadar ücretli ders okutmakla da yükümlüdürler. İsteğe bağlı olmak şartıyle bir haftada okutulabilecek ders saati toplamı en çok 30 olabilir. 25
Yılını dolduran öğretmenler, ücretli ders okutmak ve nöbet tutmak göreviyle zorla-namazlar. Millî Eğitim bakanlığının yönetmeliklerine göre genel olarak öğretmenlerin görevleri şunlardır: kendilerine verilen ve yetkili sayıldıklan dersleri okutmak, bunlarla ilgili uygulama ve deneyleri yapmak, serbest çalışma saatlerinde öğrencileri gözetmek, ders dışında okulun eğitim, öğretim ve yönetim işlerine katılmak; kanun, yönetmelik ve emirlerle tespit edilen ödevleri yapmak. Ayrıca öğretmenlerden öğrencilerini yetiştirme konusunda her fırsattan yararlanmaları, hizmet ruhu beslemeleri, ödevden kaçınmamaları, öğrencilerine iyi bir yardımcı ve kılavuz olmaları, eğitim işlerinde bütün tutum ve davranışlanyle örneklik etmeleri istenir, öğretim görevi sırasında öğretmenlerin, yıllık ders dağıtım ptanlannı yapmalan, derslerine hazırlıklı girmeleri, öğrencileri kişisel çalışmalara yöneltmeleri, zümre öğretmenleriyle yakın bir işbirliği sağlamaları, öğrenci ödevlerini ilgili yönetmeliğe göre inceledikten sonra geri vermeleri, imtihan yönetmeliğine göre görevlendirildikleri imtihanlarda bulunmaları, Öğrencilerinin başarılarını ölçerek değerlendirmeleri, kanaat dönemleri sonunda verilecek karne notları için gerekli sözlü-yazılı yoklamaları yapmaları beklenir. Eğitim çalışmaları sırasında öğretmenler, haftada bir gün okul nöbeti tutmakla, yönetimi kendisine verilen eğitsel kolları kurarak çalıştırmakla, öğretmenler kurulunun karany-le kendisine verilen sınıfın eğitim işlerini düzenlemekle, «Tebliğler Dergisbni okumakla yükümlüdürler, öğretmenler, öğretim, eğitim ve bilim ödevinden başka bir ödev alamazlar. Kendi okullarından başka okullarda ek olarak bilim, öğretim ve eğitimle ilgili bir işte çalışacak olan öğret’ menlerin Millî Eğitim bakanlığından izin almalaiT şarttır. 625 Sayılı kanunla resmî okul öğretmenlerinin özel okullarda yöneticilik alabilmeleri, bir defaya mahsus olmak üzere 3 yıllık maaşsız izinle mümkündür. En yeni kanuna göre ise resmî veya özel okul öğretmenlerinden hiç kimse, özel dershanelerde ders ve yönetim işiyle uğraşamaz. öğretmenler, önce okul müdürlerinin, sonra millî eğitim müdürlüğünün, İller kanununa göre mahallî mülkiye âmirinin, Millî Eğitim bakanlığı müfettişlerinin denetimine bağlıdır. İlkokul öğretmenlerinin nakil ve tayinleri il idaresince; ortaokul ve lise öğretmenlerininki ise bakanlıkça yapılır. öğretmenler. Okullar saymanlığından maaş alırlar ve Emekli sandığına bağlıdırlar. (Bk. EK CİLT) [MJ
öğretmenler bankası, 7118 Sayılı kanunla Millf Eğitim bakanlığına verilen yetkiye dayanılarak kurulmuş, anonim şirket statüsünde özel banka (kuruluşu: mayıs 1958). Sermayesi 30 000 000 TL. Bankanın kuruluş amaçları kanunda: hisse senedi sahibi bulunan öğretmenlerle Millî Eğitim bakanlığı merkez ve taşra teşkilâtında görevli memurlara mesken inşaatı için gaynmenkul İpoteği karşılığında 20 yıla kadar vadeli krediler açmak ve diğer bankacılık işleri yapmak olarak belirtilir. Merkezi Ankara’dadır. Hisse senetleri 21 000 ortağa satılan banka, şube sayısını 1970*te 52’ye çıkardı, öğretmenler Bankası Ders Âletleri ve Malzemeleri endüstrisi ile öğretmenler Bankası İnşaat ve Ticaret şirketini kurdu; Çukurova Elektrik, Emek sigorta, Türksan ve Bolu Süt Endüstrisi şirketlerine de ortak oldu. Dağıttığı ticarî krediler 1960’ta
5 375 194 liradan 1%5’te 45 235 648 liraya, 1970’te de 131 644 076 liraya yükseldi. Bankadaki toplam mevduat hacmi 1970 son» itibariyle 258 174 250 lirayı buldu IBit. tJL CUlT] öğretmenler sendikası (TÜRKİYE).