ÖTELENME i. (öte > ötelemek > ötelen-melc’ten ötelen-me). MaL Serbest bir V vektörüyle tanımlanan ve V’ye hem eşit, hem
yöndeş bir MM vektörünün bitim noktası M’’yü bir M noktası üzerine getiren noktasal dönüşüm. (Bk. AN’KIKL.) || flitlerime yüzeyi, bir öteleme hareketiyle yer değiş tiren ve iana doğru» denilen bir C eğrisinin oluşturduğu yüzey. (Çeşitli noktaların yörüngeleri ikinci bir eğriler ailesi oluştu rur; bu aile, verilen yüzeyı oulenmc yüzeyi olarak belirlemeğe yarar.) [Bk ANStKU)
|l Karşı ötelenme, uzaklıkların değişmeden kaldığı noktasal dönüşüm; kam ötelenme-nir ötelenmeden faikı, bir şeklin (hiç ol mazsa uzayda) kendi dönüşmüşüyleust üste konulamamasıdır. (Bir karşı ötelenme, keyfî bir ötelenmeyle bir düzleme gdre simetrinin çaıpımıdır.)
— Mekan. Ötelenme hareketi, belirli bir andaki konumu, yörüngesindeki noktaljj-nndan birinin konumuyle tamamen belirtilmiş olan bir şeklin, art arda bulunacağı
konumları başlangıçtaki konumunun ötelenmesiyle türeyen hareketi. Esk. İntikal.
Bk. ANSİKL.
— ANSİKL. Mat. Bir F şeklinin dönüşmüşü, buna eşit bir F şeklidir: bu yüzden ötelenme’nin bir yer değiştirme olduğu söylenebilir. Vı ve V, vektörleriyle: tanımlanan iki ötelenmenin çarpımı, bu ıkı ^e.ktöJUn geometrik toplamıyle tanımlanan bir ötelenmedir. ötelenmelerin bileşimi katılmalı ve değişlidir: bu bileşimde etkisiz (ntf ür) bir eleman (sıfır vektör) vardır ve ödenmeler ikişer ikişer birbirinin karşıtıdır (V ve
_ V vektörleri). Bunların bir Abel grubu meydana getirdiği söylenebilir.
• Bir S ötelenme yüzeyinin C ana doğrusunun ilk konumu Ço, Co’ın bir noktası M ve M’nin yörüngesi yo olduğuna gdre,
ın ikinci bir P noktasının y yöıü”RCSİ, N1I’ ötelenmesiyle y° dan türer. kı a
Yüzeyi, çeşitli noktalarının yörüngeleri C eğrileri olmak üzere, yo’ın ötelenmesiyleı oluşur. Böylece, S nm bir Ötelenme yüzeyi olaıak çifte oluşumu elde edilir.
— Mekan. Bir ötelenme hareketinde, hareketli şeklin çizdiği bütün yörüngeler, ötelenme yoluyle birbirinden tUreyen eşit eğrilerdir; şeklin bütün noktalarının hızı eşit ve aynı yöndedir: bu ötelenme hızı dır üstelenme hareketinde en basit hak, bütün yörüngelerin birbirine paralel çizgiler şeklinde belirdiği doğrusal ötelenme dır. (l.) ÖTELENMİŞ i. (öte > ötelenmek’ttn öte-len-miş). Mal. Bir bileşim kanunuyle donatılmış bir E cümlesinde bir A kısmının x ile sola (.sağa) ötelenmişt, A kısmının her elemanını, E cümlesinin venlen bir * elemanı ile soldan (sağdan) bileştirerek elde edilen altcümle.
— ANSİKL. Mat. E cümlesinin bileşim kanunu ile gösterilirse, A’nm x ile sola ote-lenmlşi x A, sağa ötelenmişi A x şeklinde gösterilir. İşlem değişliyse, sola ote-lenmiş ile sağa ötelenmiş arasında bir ayırım yapmak gereksizdir. Bir G. grubunda bir g alt grubu ile G nın «eşitli lan tarafından bu alt grubun sola otelen-mişleri x g, y g, — söz önüne alınıısa, bu önlenmişlerden ikisi onak bir clemanla-n olduğu an çakışır. Böylece, G grubu içinde, g alt grubuna eşlik eden kararlı bir bölünmeye işaret edilir. Sağa ötelenmışler için de aynı sonuca varılır. Yalnız seçicin alt gruplarda farklı bir durumla karşılaşılır. Seçkin bir alt grup, sola ve sağa aynı
bölünmeyi verir; zaten b.V seçkln alt
grupların ayırt edici niteliğidir. W ötelerin Çocuğu, Halika mas Balıkçısının romanı (1955). Bodrumlu denizcilerin, köylülerin XX. yy. başındaki yaşayışın, ^»nu edinir. Kahramanlarından Çatalkayalı El t, köy ağası Hac. Resul ün baskı ve tehditlerine karşı kendisini güçlükle korur. Köye bir kaza dolayıs.yle gelen Reşadiye n»b.ye müdürü Şefik Ulvi Bey, Elif i baştan ç’ka-rır Elif, Şefik Ulvi’den olan kızını, Dtjir-Tnpnri Âdem Dayı ve karısı Nefise Ka-dm’m yanında büyütür, »a« Resul, kendisine karşı koymuş olan, Eliften oç aımaıc için yaşadığı değirmeni basar- e tasında Elif, değirmenci Adem Dayı uc birlikte ölür. Elil’in yalalanan «ocuiu ok-süz kalır. Aynı gün Bosnasaray da turya-Macaristan veliaht, da karisiyle birlikte öldürülmüştür. Bu olaydan son a Birinci Dünya savaşı patlayacak; kdtülükle rin haksızlıkların giderilmesi için insanlığın ateşle kânla terbiyesi gerekecektir. Roman, âbiat’temasına, diniz tasvirlerine gem, yer verir, «ötelerin çocuğu* diye adlandırılan temiz yürekli, dürüst insanların hayat nı-kâîikrini hareketli bir üslûpla canland.-tır. (M)
