ŞEYH ŞAMİL

ŞEYH ŞAMİL (1798 ? Gimri/Dağıs-tan-1871 Medine), Kafkaslı din adamı. Ülkesinin bağımsızlığı için Çarlık Rusyası ile savaşan Şeyh Şamil, Avar asıllıydı. 1813’ten sonra Dağıstan, Rusya’nın egemenliği altına girmişti. Şeyh Şamil önceleri Molla Muhammet’in, onun ölümünden sonra da yerine geçen Hamza Bey’in yanında Avarlara ve Ruslara karşı savaştı. Hamza Bey’in ölümünden sonra imam oldu (1834) ve başa geçti. 1837-1893 yılları Ruslar ile ya-
Şeyhülislamı (sağda) gösteren 19. yüzyıl gravürü
pılan mücadelelerle geçti. 1893’te saldırıya geçen Ruslar, Şeyh Şamilin bulunduğu Ahulgo kentini kuşattılar. Antlaşma girişimleri, Şeyh Şamil’in teslim olmayı reddetmesi Ü2erine sonuçsuz kaldı ve Ahulgo bir süre sonra Ruslar tarafından alındı. Kaçarak kurtulmayı başaran Şeyh Şamil, A var Beyi Hacı Murat’ın da kendisine katılmasıyla mücadelesini sürdürdü. 1845’te Rus ordusu, Darga’yı ele geçirdi. Bu arada Şeyh Şamil’den ayrılan Hacı Murat, Ruslara sığındı. 1852’de Şeyh Şamil Kabarda’yı işgal etti; ancak bir sonuca ulaşamadı. Kırım Savaşı’ndan sonra Ruslar Kafkasya’nın üzerine daha çok yüklendi. 1856’da Vedono Kalesi’ne sığınan Şamil, bir süre sonra da dağlara çıkmak zorunda kaldı. Ruslara karşı 25 yıl savaşan Şamil en sonunda Gurib’e sığındı ve 6 Eylül 1859’da iki oğluyla birlikte teslim oldu. İlk önceleri Rusya’da tutulan Şeyh Şamil, Medine’ye gönderildi ve orada öldü.
ŞEYHİ (1375 Kütahya-1431 Kütahya), şair. Asıl adı Yusuf Sinanettin’ dir. Yetiştiği yıllar doğduğu kentte, sonra İran’da öğrenim gördü, hekim oldu. Dönüşünde Germiyan-oğulları II. Yakup’a hekimlik ve musahiplik yaptı. Ankara’ya giderek (1415) Çelebi Sultan Mehmet’in
özel hekimliğinde bulundu, karşılığında kendisine timar verilen Tokuzlu Köyü’ne yolda soyulması üzerine ünl “Harname”yi yazdı. II. Murat dan saraya alındı. Padişahın le yazmaya başladığı “Hüsr rin Mesnevisi”ni bitiremed Feilâtün, mefâilün, feilün mesnevi biçiminde yazılan me” (Eşek kitabı anlamına) yitten meydana gelen bir hi ‘ ğidir. Bazı araştırmacılar, Ş divan şiirinin ortak malzem litoplu ve başarılı olarak kul şair olduğunu öne sürer, sa bu değerlendirmeye karşı