Sivil seferberlik
Maddî kaynakları seferber etmek ve bölüştürmek yeterli olmadı. Almanya’da tuhaf bir biçimde yetersiz kalan insan seferberliğini de örgütlemek gerekti. Almanya’da sivil seferberlik uzun bir süre kısıtlı kaldı ve 1942’de ancak 700 bin kişiyi buldu. Kadın işgücüne pek fazla gerek duyulmadı. 17-45 yaş arasındaki kadınlann yerel çalışma bürolarına baş vurmasını zorunlu kılan yasamn çıkması için 1943’e kadar beklendi; ama çok çeşidi kısıtlamalar yüzünden buralara baş vuran 3 milyon kadından, ancak 500 bini işe alındı. Bu durum kısmen ideolojiyle açıklanabilir: Hider, Alman kadınlarının annelik ve eşlik görevlerini engelleyebilecek kadın işgücüne başvurulmasını uzun bir süre kabul etmedi. Alman savaş gücünün, ele geçirilmiş ülkelerdeki insan kaynaklarından yoğun bir biçimde yararlanması, bu politikanın yürütülmesine yardımcı oldu. 1942’den sonra, Alman fabrikalarına ve tarlalara savaş tutsakları gönderilmeye başlandı. Aym dönemde, devşirme işçiler komiseri Fritz Sauckel, önce iyi ücret sözü vererek, daha sonra da zor kullanarak ele geçirilmiş ülkelerde işçi toplamaya başladı: bu önlemler, Reich ekonomisine, 1944’te 7 milyondan fazla işçi sağlamıştır.
Müttefik ülkelerde, halkın savaş gücüne katılmak üzere seferber edilmesi oldukça ileri düzeye götürüldü. ABD ve İngiltere’de önce işsizlerden sonra da kadınlardan yararlanıldı: böylece, ABD ‘de çalışan kadın nüfusu 1941 ’de ancak yüzde 25 oramnday-ken, bu oran, 1945’te yüzde 36’ya çıktı. SSCB’de şubat 1942 kararnamesiyle 15-45 yaş arasındaki kadınlar toptan seferberliğe çağrıldı. Ayrıca, bütün bu ülkelerde, kadınlardan savaş birimlerinde (Sovyet Ordusu’nda avcı uçağı pilotu veya tankçı), özellikle de, ordunun yardımcı hizmet sınıflarında (FinlandiyalI Lortalar ve Kuzey Amerika ordusunda Wacslar) yararlanıldı.
