Stendhal
Fransız yazarı (Grenoble 1783-Paris 1842). Küçük yaş-
Fransız psikolojik romanının kurucusu sayılan Stendhal, Kızıl ve Kara (1830), Parma Manastırı (1839), vb. ünlü romanlarının yanı sıra, birçok yolculuk anlatısı ve çeşitli müzikçilerin özyaşamöykülerini yazmıştır.
ta annesi ölünce, sevmediği babasının yanında hüzünlü bir ömür sürmeye başlayan Stendhal (asıl adı Flenri Beyle’dir), hiç sevmediği öğretmeni rahip Baillon’a tepki olarak devrimci düşünceleri benimsedi. Yeni kurulan (1796) Grenoble Lisesi’ni bitirip, özellikle matematik derslerinde başarılı olduğu için, 1799’da Paris’te mühendislik öğrenimi görmeye gittiyse de, okula gitmek yerine başıboş bir yaşam sürmeye ve “komediler yazmayı” tasarlamaya başladı. Hastalanınca uzak akrabaları tarafından bakılıp, akrabalarından albay Pierre Da- ru’nün önemli bir görevde bulunduğu Savaş Bakanlı- ğın’da çalışmaya koyuldu. Sonra, Daru’yle İtalya ordusuna katılarak İtalya’ya gidip, 1800 sonunda süvari subaylığına yükseldi. Fransa’ya dönünce ordudan ayrılıp (1802), babasından aldığı küçük bir parayla geçinerek, tiyatro oyuncularının dünyasına karıştı. Yeniden orduya yazılıp, ‘1809’da Avusturya Savaşı’na katıldı. 1810’da Paris’e dönerek, Danıştay yardımcı üyeliğine getirilip, görevle Rusya’ya gönderildi (1812). Fransız ordusunun büyük çekilişi sırasında yedek güçlere erzak sağlamakla görevlendirilip, Paris’e ancak 31 Ocak 1813’te dönebildi. Napolyon’un yenilgisinden sonra işsiz kalıp, Caspari’nin J. Haydn üstüne bir incelemesini Fransızca’ya çevirerek imzasız yayınladı. Yeni bir İtalya yolculuğundan sonra Stendhal adıyla Rome, Naples et Florence en 7677(1817’de Roma, Napoli ve Floransa, 1817) adlı yolculuk anlatısını yayınlayıp, aynı yıl ablası Pauline’le Milano’ya bir yolculuk yaptı ve bir Polonyalı subayın eşi olan İtalyan asıllı Mathilde Visconti Dem- bovvski’ye âşık oldu. Karşılık görmeyen sevgisinin etkisiyle De I Amour (Aşk Üstüne, 1822)adlı kitabını yazıp, Fransa’ya dönerek (Haziran 1818). Merimee vb. sanatçılarla dostluk kurdu. Londra ve İtalya’ya yolculuklar yaptı.Racine et Shakespeare(Rac\ne vejShakes- peare, 1832’da yayınladı) adlı yapıtında romantizmin tanımını yapıp, yayınladığı Armano (1827) adlı ilk romanı hiç ilgi uyandırmadıysa da, vazgeçmeyerek, 1829’da Roma’da Gezintiler (Les Promenades dans Rome), 1830’da Kızıl ile Kara (Le Rouge et le Noir) adlı romanlarını yayınladı. Para sıkıntısı sürdüğü için Temmuz monarşisi hükümetinden görev isteyip, Trieste konsolosluğuna atandı. Atanması Avusturya hükümeti tarafından onaylanmayınca, Civita-Vecchia konsolosluğuna getirilip (1831), görevini titizlikle yerine getirdi ve düş kırıklığıyla sonuçlanan birçok gönül serüveni geçirdi. 1836’da izinli olarak üç yıl Paris’te kalıp Les Me- moires d’un Touriste (Bir Gezginin Anıları, 1838), Parma Manastırı (La Chartreuse de Parme, 1839), İtalya Hi- /câye/er/(Chroniques İtaliennes, 1839), Castro Rahibesi (L’Abbesse de Castro, 1839) adlı kitaplarını yayınladı. Birkaç ay sonra yeniden Civita-Vecchia’ya gittiyse de, hastalanarak Fransa’ya döndü (1841) ve bir kalp krizinden öldü.
Yüzyılının türünde tek yazarı olan Stendhal, yapıtla