ZEUS,

Eski Yunan’da tanrı ve tannçaların koruyucusu ve yöneticisi olarak tapılan bir tanrıydı. Romahlar’ın da Jüpiter adlı benzer bir tannlan vardı ve Zeus’la ilgili olarak anlatılan öykülerin pek çoğunu alarak Jüpiter’e mal ettiler. Bu nedenle daha sonraki dönemlerde zaman zaman, Zeus ve Jüpiter’in aynı tann oldukları düşünülmüştür.
Sanat yapıtlarında Zeus sakallı, yakışıklı, tannlara ve insanlara adalet dağıtan bir tann-yia yakışır biçimde güçlü bir erkek olarak betimlendi. Sağ ehnde tuttuğu “yıldırım”la insanlan cezalandınrdı. Güçlü kanatlan olan kartal onun habercisi, dağlar ve ormanlar Zeus’un kutsadığı yerlerdi. Zeus’a tapınmak için insanlar itirmainabilecekleri kadar yüksek tepelere çıkârİardi.
Efsaneye göre Zeus aslında evrenin ilk krah olan babası Kronos’u tahtından indirerek yüce tahn olur. Krpnos günün birinde kendi çocuklarından birinin kendisini tahttan indireceğini bildiğinden, bunu önlemek için çocuklarım doğar doğmaz yutmaktadır. Oysa Zeus aınnesi taraıfından kurtanlır ve Girit’teki İda Dağı’nda bir mağarada büyütülür. Sonunda öylesine güçlenir ki, Kronos’u yuttuğu çocuklan öksürerek çıkarmak zorunda bırakır. Çocuklar birleşerek babalan Kronos’u yendikten sonra dünyayı kendileri yönetmeye başlarlar. Zeus gökleri, Poseidon denizi, Ha-des ide yeraltındaki ölüler dünyasını yönetir {bak. Efsane ve Mitler; Hadeş; Poseidon) . ^
Tannlar önceleri insanlara dostça davranırlar. Oysa insanlar kötüleşmeye ve tanrılara boyun eğmemeye başlayınca, bir efsaneye göre, Zeus bir tufan yaratarak tüm dünyayı
The Bridgeman Art Library
Zeus’u yeryüzüne yıldırım gönderirken gösteren bu tunçtan heykel Atina’daki (Yunanistan)’Ulusal Arkeoloji Müzesi’ndedir.
yok etmeye ve böylece insarilann kötülüklerir ne son vermeye karar verir. Ne var ki, Deükalion ve Pyrrha adında bir kadın ile erkek, Parnassos Dağı’nın tepesine sığınarak kurtulur. Zeus da onlardan yeni bir insan ırkı yaratır.
Zeus’un yaptıklanna ilişkin çeşitli öyküler yaratılmıştır. Zeus önce Metis adında bir tanrıçayla, sonra da Hera adında başka bir tanrıçayla evlenir. Üç tane çocukları olur, bunlardan biri savaş tannsı Ares’tir. Zeus Hera’nm dışında, insan ve tannçalar arasında pek çok kadınla ihşki kurar. Oysa Hera çok kıskançtır. Zeus sevgililerini gizlice ziyaret edebilmek için hayvan biçimlerine girer. Sözgelimi, bir kuleye hapsedilen Danae adında ölümlü bir kadına bir altın yağmuru,’Leda adlı başka bir kadına ise kuğu biçiminde görünür. Zeus’un çok sayıda çocuğu arasında, Güneş tannsı Apollon, doğa tannçası Arte^ mis, babasının kafasından bir şimşek gibi

fırlayarak doğan akıl tanrıçası Athena vardır. Zeus’un tanrı olmayan oğullarının en ünlüsü ise Herakles’tir (^bak ApolloN; HeraKLES).