■PFÂLZ’

‘Oat. safay ârilâmına gelefı pala- f/’u/n’dan), Kutsal-impşratorluk’ta hükümdarın, ardından ^âray kohtlarınrn ffiâlikâ- hfesi; XII^ yy.^da^bu a&fyalıŞte R&fı!saray ‘kontiı’nuri mülkleri için kuİlanıldî. Ö45’t’en başlayarak genellikle Hermânn’ın (94S -996) boyundan ğelerileriri taşıdığı-W-sa- ray4unvanı, 1156’da Friedrich Bârba’röö- sa tarafından’ kardeşi Konrâd’a verildi. Korîrad,‘o sırada Pfalfc’ın temelini oluştü- ran^Rheinland Franken’inin’sahibiydi? Wel- jfeler’e(1195), arclından BaVyerâlı Ludwig r&(12.14) geçeri bu malikâne, Bacharach, Alzey, Neustadt (Hardt)-ve VVeinheim-al- leularını (özgür’topraklarını) kaplıyordu. LudWigJf,. »1266’da Nordgau’dâki^gele- cekteki Yukarı Pfalz) Staufen topraklarını, 1288’de de.Heic(elb’erg şatosu vş kentini ele geçird|. Pavia barışı’yla^Ren ve Nprd- gay fiefleri VVittelşbachl^r’ın küçgkkoju- .pa kalqiı 0329); ^Lkbl arasında şırayla kul- Janılması gerekşn seçicilik tiçvanı, YukarıPfalz’ı kendisine bıraktıran imparator Kari IV tarafından Pfalz prensine verildi (Altın mühürlü ferman, 1356). Heidelberg Üniversitesinin (1386) kurucusu olan Seçici Robert I (1353-1390); Zvveibrücken, Mos- bach ve Simmern’i ele geçirdi. Romalılar’ ın kralı (140P-1410) Robert III (1398-1410), Yukarı Pfalz’ı geri aldı. Ölümü üzerine, ailesi ve mülkleri dört kola bölündü: a) Seçici Pfalz (1559’da son buldu); b) Yukan Pfalz (1448’de son buldu); c) Simmem •Zvveibrücken (birçok kol oluşturdu); d) Mosbach (1499’da son buldu). Seçici Phi- lipp (1476-1508), Bavyera’nın elinden Neu- burg düklüğünü aldı (1505). Reform karşısında Pfalz, calvinciliğin üstün geldiği Friedrich IV (1583-1610) dönemine kadar, iki protestan mezhep arasında kararsızlık içinde kaldı. Daha önce Simmem kontu (1559-1576) Friedrich III, Heidelberg Üniversitesini imparatorluktaki calvinci propagandanın (nerkezi durumuna getirmişti (1556); 1559’da büyük kolun mülkleriyle seçicilik’unvanı ona kaldı ve küçük oğlu Johann Kasimir ile birlikte, Fransa, Hollanda ve Almanya’daki Din savaşlarına müdahale ettiler. 1620’de Friedrich V’in (1610-1632) Bohemya sorununda yitirdiği seçidlik Uhvanı ve toprakları, Bavyera dükü Maximilian’a verildi (1623) [- OTUZ YIL SAVAŞLARI]; VVestfalen antlaşmalarıyla, (1648), Friedrich V’in oğlu Kari -Ludvvig’e (ök 1680), seçicilik unvanı ve Rheinland Pfalzı’ndan (Aşağı Pfalz) başka bir şey geri verilmedi; Yukarı Pfalz, Bav- yera’ya kaldı. Otuz yıl savaşları sırasında canavarca yakılıp yıkılan Rheinland Pfal- zı, nüfusunun dörtte üçünü yitirdi; ayrıca fransız ordusunun yol açtığı 1673; 1674 ve 1689 yıkımlarına da uğradı. Simmern soyunun sona ermesi (1685) üzerine, seçicilik katolik Zvveibrücken-Neuburg koluna geçtiyse de ülke, baldızı Pfalz prensesinin haklarını savunan Louis XIV’ün birlikleri tarafından işgal edildi (1688-1697). Zvveibrücken-Neuburg soyunun da sona ermesiyle (1742) Pfalz, Sulzbachlı Kari -Theodor’a geçti. Daha sonra Bavyera da Karl-Theodor’a kaldı (1777). Pfalz, Devrim savaşlarından sonra,/ Fransa (Ren’in sol kıyısı), Baden ve Hessen-Darmstadt (sağ kıyı) arasında paylaşıldı. 1815 antlaşmalarıyla, eskisinden farklı ve Ren’in sol kıyısıyla sınırlı bir Bpvyera Pfa!z’\ kurularak topraklarının kalan kısmı Hessen ve Prusya arasında bölüşüldü. Mayıs-haziran 1849’daki cumhuriyetçi ayaklanma dışında Pfalz, 1918’e kadar Bavyera’nın yazgısını paylaştı. Saarlarid yararına parçalandı (1919) ve 1946’da Rheinland-Pfalz Land’ına katıldı.