Gürsel, Cemal Türk subayı ve devlet adamı (Erzurum 1895-Ankara 1966). ^arp Okulu’na girip(1914), Birinci Dünya Sava- şı başlayınca topçu asteğmeni olarak ÇanakkaleSavaş- ları’nakatılan(1915)Cemal Gürsel, Filistin’e gönderile- rek (1917), Gazze’desavaştı. KurtuluşSavaşı’nda İkinci İnönü, Eskişehir ve Sakarya muharebeleri ile Büyük Ta- arruz’da yararlık gösterip (1920-1922), kurmay olduk- tan (1929) sonra, tuğgeneralliğe (1946), tümgeneralliğe (1951), korgeneralliğe (1953)ve orgeneralliğe yükseldi

Haakon VII Norveç kralı (Charlottenlund, Danimarka 1872-Oslo 1957). Frederik Vlll’in ikinci oğlu olan Haakon VII, İsveç ile Norveç ayrılınca Norveç kralı oldu (1905). Almanlar Norveç’i istila edince, Quisling hükümetini tanımayı kabul etmeyip, Ingiltere’ye sığınarak (Haziran 1940) Londra’da topladığı sürgün hükümetine başkanlık etti. Savaştan sonra Norveç’e döndü (1945). Kaynanam Nasıl Kudurdu (1927), Kokotlar Mektebi (1928), İki Hödüğün Seyahati (1933), Utanmaz Adam ...

Haakon IV Norveç kralı (Skarpsborg yakını 1204-Kirkwall, Okney adaları 1263). Haakon lll’ün evlilik dışı oğlu olan Haa• kon IV, 1217’de kral ilan edilip, kralın evlilik dışı çocuğu olduğu için kilise krallığını kabul etmediyse de, 1223’te krallığını onaylamayı başardı. Amcası Skule Baard- son’un ayaklanmasını bastırıp, ülkesinde barış ve refahı sağladı; yasaları titizlikle uygulattı. Orkney takımadası üstündeki haklarını kabul ettirip, İzlanda ve ...

H Türk abecesinin onuncu harfi. H harfinin biçimi (H/h), Latin abecesinden alınmıştır. Romalıların da bu harfi, Etrüskler aracılığıyla, Batı Yunan abecesinden aldıkları düşünülmektedir. Yunanlılar eta adını verdikleri H harfinin adını (Sami yazı sistemlerinde heth), biçimini ve abecedeki yerini, abecelerinin geri kalan harflerinin çoğuyla birlikte eski bir Sami yazı sisteminden (büyük bir olasılıkla Fenike abecesinden) almışlardır. Türkçe’de sesbilgisi açısından bir damak ...

Györ Macaristan’ın kuzeybatı kesiminde kent. Repçe ve Raba ırmaklarının birleşerek, 13 km kuzeyinde akan Tu- na’nın başlıca kolu Moson’u oluşturdukları yerde, Budapeşte’nin 70 km batısında yeralan Györ’ün (Türkçe Yanık, Almanca Raab) nüfusu 129’356’dır. Bir tahıl ve hayvancılık pazarı olan kentte, sanayi de oldukça gelişmiştir: Lokomotif, tarım makineleri, mobilya yapımı; vb. Yapımına XII. yy’da başlanan katedrali, XII. yy’dan kalma piskoposluk sarayı, ...

Habil Havva ile Âdem’in ikinci oğlu.Tevrat’a göre, Havva ile Âdem Annetten kovulduktan sonra Havva’nın erkek çocukları hep bir kız kardeşle birlikte doğmuş ve erkek çocukların kendi ikiziyle değil, öbür erkek kardeşinin ikiziyle evlenmeleri buyurulmuş, Kabil, kendi ikizi kız daha güzel olduğundan, kıskançlık duygusuna kapıla- rak, kardeşi Habil’i öldürmüştür. Epik şiirleriyle Macar şiirinin kurucuları arasında sayılan İstvan (ya da Iştvân) Gyöngyösi’nin ...

Hermas, Jürgen Alman toplumbilimcisi ve filozofu (Düsseldorf 1929).Nikolai Hartmann, Hans Barth, ©skar Becker ve Erich Rothacker’in öğrencisi olan Jürgen Habermas, doktorasını verip (1954), Starnberg’deki Max-Planck Gelecekbilim ve Savaşbilim Araştırmaları Enstitüsü’nde C.F. von Weizs^ker’le birlikte çalışmaya başladı (1971). Jürgen Habermas, toplumbilim alanında, burjuva toplumunun öğelerinden biri olan kamuoyunun top- lumsal ve tarihsel oluşumunu, ileri kapitalizm evresinde geçirdiği değişiklikleri incelediği Strukturwandel der ...

Haberal, Mehmet Türk hekimi (Subaşıköyü, Rize 1944). Ankara üniversi- tesi Tıp Fakültesi’ni bitiren (1967) Mehmet Habera!, Hacettepe üniversitesi Tıp Faküitesi’nde genel cerrahi dalında uzmanlaştı (1971). Aynı üniversitenin Genel Cerrahi Bölümü’nde öğretim görevliliği yapıp (1971- 1973), ABD’ye giderek (1973), çeşitli üniversitelerde çalıştı. Türkiye’ye döndükten (1975) sonra Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Bölümü Transplantasy©^ ve Yanık üniteleri’nde kurucu başkan ve öğretim ...

Haber, Fritz Alman fizikçisi (Breslau 1868-Basel 1934). Berlin ve Heidelberg üniversitelerinde öğrenim gören Fritz Haber, Organik kimya doktorasını verip (1891), Karlsru- he’da Technische Hochschule’da (1906) ve Berlin Üniversitesinde (1911) kimya profesörlüğü, Berlin-Dah- lem’de Kaiser VVilhelm Fizik Kimya ve Elektrokimya Enstitüsü yöneticiliği (1911) yaptı. Cambridge’te Ca- vendish Laboratuvarı’nda çalışıp, Londra Kimya Derneği onur üyeliğine alındı. Amonyaktan kolayca nitrik asit elde edilebileceğini ...

Habaş, Georges Hareketi”ni (1950) örgütledi. Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’ni kurup, 1970’te cephenin genel sekreterliğine Filistinli siyasetçiseçildi (Lod, İsrail 1924). Tıp öğrenimi gören Georges Habaş, “İntikam Gençliği”ni, daha sonra da “Milliyetçi Arap seçildi. 1987’de Cezayir’de toplanan Filistin Ulusal Meclisi’nde Arafat’ı destekleyip, 1992’de tedavi için gittiği Paris’te bir süre gözaltına alındıysa da, çok geçmeden serbest bırakıldı.

Haavikko, Paavo FinlandiyalI şair ve yazar (Helsinki 1931). Eski efsaneler, Bizans tarihi, hukuk ve ekonomi bilimlerinden terimlerle özgün bir şiir dili geliştiren Paavo Haavikko, yer yer yergi ve mizah yüklü şiirleriyle, Fin edebiyatının en özgün şairlerinden biri sayılmaktadır: Lehdeb Lehtiâ (Uçuşan Yapraklar, 1958), Koksikymmentâ ja V7؛s/ (Yirmi ve Bir, 1974), vb. Ayrıca romanlar (Tainen Taivas ja Maa{Bir Başka Gökyüzü ve ...

Haarlem Hollanda’da kent. Kuzey denizi yakınında, Spaarne ırmağı kıyısında, Amsterdam’ın batısında yeralan, Kuzey Hollanda ilinin merkezi olan Haarlem’in nüfusu 214 450’dir. Sanayinin hazırgiyim sanayisi ve besin (çikolata fabrikaları) sanayisiyle temsil edildiği kentte, lale dışsatımı önemli bir gelir kaynağıdır. Franz Hals müzesi, eski pazar meydanı, XV. yy’dan kalma Grote kilisesi, Teyler müzesi, eski semtleri, vb’yle çok sayıda turist de çekmektedir. X. ...

Haçlıkara kurbağası Karakurbağasıgiller ailesinden kurbağa türü (Bil. a. £٠^٧ calamita). Koyu benekli yeşilimsi renkli olan, bazı bi- reylerinin sırtında sarı bir çizgi bulunan haçlıkarakurba- ğası, bacakları öbür türlerden çok kısa olduğu için, sıç- ramak yerine yürür. Kumlu dipli, mevsimden mevsime kuruyan akarsu yataklarında yaşar. Erkekleri, çok uzak- lardan duyulabilen çark mandalı sesine benzer tıkır- tımsı bir ses çıkarır.

Haçaduryan, Arşak Türk tiyatro ve operet oyuncusu, yönetmeni (İstanbul 1865-ay.y. 1923). Tiyatroda ilk başarısını Bulgaris- tan’da ؛^؛^٢^٧ temsillerle kazanan (1897) Arşak Haça- duryan, 1910’a kadar Bulgaristan ve Mısır sahnelerinde çalıştı. İstanbul’da Reşat Rıdvan’la birlikte oyunlar sah- neye koyup, operetçiliğe yönelerek “Milli ©smanlı Dram Kumpanyası”nı kurdu, ©peretlerde, yerli ve ya- bancı tiyatro yapıtlarında büyük başarı kazandı, özel- likle Leblebici ^٠٢٨٠٢ operetinde ...

Hacılar Burdur’un 25 km batısında arkeoloji alanı. Aynı adlı köyde yeralan Hacılar höyüğü, 1958-1960 arasında İngiliz arkeologu James Mellaart tarafından kazılmıştır. Çapı 135 m, derinliği 5 m olan höyükte, üç kültür (ça- nak-çömleksiz Yenitaş, Son Yenitaş, Bakırtaş dönemleri) ve dokuz yapı katı ortaya çıkarılmış, çömlekler üstünde karbon 14 yöntemiyle yapılan çalışmışlardan, İ.Ö. VII. binyılın ilkçeyreğinde üretildikleri anlaşılmıştır. Günümüze kalan Asya’nın ...

Karakalpaklar   Orta Asya’da yaşayan Türk boyu. Peçeneklerden sayılan, günümüzde nüfusları 300 000’i aşan Karakalpaklar, XVI. yy’da Seyhun ırmağının aşağı havzasına yerleşerek, Altınordu devletinin ortadan kalkmasından sonra siyasal açıdan örgütlendiler. Bir süre Hive Hanlığı’na bağlı yaşadıktan sonra, XVII. ve XVIII. yy’larda Başkırt- larla hirlikte Ruslara karşı savaştılar ve uzun süre bağımsız yaşadılar. 1873’te Rus egemenliğini kabul etmek zorunda kaldılar. Sovyet ...

kara iklimi   Büyük kara kütlelerinin iç bölgelerine özgü, belirgin sıcaklık farklarıyla ve nispeten kuraklıkla tanımlanan iklim çeşidi. Kara yüzeyleri, su yüzeylerine göre daha çabuk ısınır ve daha yüksek sıcaklıklara ulaşır, aynı zamanda da daha hızlı soğur ve daha düşük sıcaklıklara inerler. Aldıkları güneş enerjisini çok derinlere kadar ileterek büyük miktarda enerji soğurabilen denizlerden farklı olarak, kara kütleleri, gün boyunca ...

Kara Harp Okulu   Türk Silahlı Kuvvetleri’ne kara subayı yetiştiren yükse- kokul.،Çekirdeğini1834؛’te Selimiye kışlasında kurulan Sıbyan bölüklerinin oluşturduğu Kara Harp ©kulu, 1835’te Maçka kışlasında. Harbiye Mektebi adıyla Mahmut II tarafından resmen öğretime açıldı. 1844’te çıkarılan bir yasayla yeniden düzenlenerek iki bölüme ayrıldı: Mektebi ulumu Harbiye(Pangaltı’da,Tophanei Amire hastanesinde); Mektebi Fünunu idadiye (Maç- ka’daki binada kaldı). 1854’te Taşkışla’ya, 1 863’te Pan- galtı’da ...

Karahanlılar   ilk müslüman Türk devleti. ٧٢^٧٧ devleti ile Büyük Sel- çuklu devleti arasında bir geçiş dönemi oluşturan, 840’ta Satuk Buğra Han tarafından kurulan Karahanlılar devletinde, Satuk Buğra Han’ın Abdülkerim adını ala- rak Islâm dinini benimsemesinden sonra mı”ıçlı”ımanlık yayıldı. Başkentleri önceleri Balasagun, sonraları Kaş- gar olan Karamanlılar, Maveraünnehir’i Sa^anoğulla- rı’ndan alarak Batı ve Doğu Türkistan’a bütünüyle ege- men oldularsa da; ...

Karahan, Abdülkadir   Türk edebiyat tarihçisi ve yazarı (Siverek 1م(13و İzmir Öğretmen Okulu’nun orta bölümünü bitiren (ر934آ Abdülkadir Karahan, İzmir ilkokullarında öğretmenlik yaptı (1934-1935). Daha sonra İzmir □sesi, İstanbul Yüksek Öğretim ©kulu ve İstanbul üniversitesi Türk Di- ve Edebiyatı bölümünü(1939)bitirerek, İstanbul Lise- si’nde (1939-1942), İzmir İnönü ve Atatürk liselerinde edebiyat öğretmenliği yaptı (1942-1947). Doktorasını verdikten sonra (1945), İstanbul üniversitesi Edebiyat ...