AMBALAJ;

Alm. Packung (fy, Fr. Emballage (m), İng. Packing. Bir malı, eşyâyı değişik malzeme ve araçlarla sararak, paket yaparak bir kaba veya sandığa yerleştirerek taşınabilir, saklanabilir ve tanınabilir hâle koyma işi, sarmalama, sandıklama işlemi. Eski devirlerde en çok rastlanan ambalaj şekli cam veya şişe içine saklamak olmuştur. Yine bu devirlerde çok kullanılan bir ambalaj yolu da tahta sandıklar ve sazdan sepetlerle yapılmış ambalajlardır. Ambalajlamada asıl gelişme, Napole- on devrine, 1809 yıllarına atfedilir. Bu yıllarda askerin kötü beslenmesinden ve yiyeceklerin besin zehirlenmesine sebep olduğundan şikâyet eden Napoleon, bu meseleyi halledene mükâfât vâdet- mişti. Ertesi yıl Peter Durand adlı bir İngiliz, yiyecekleri saklamak için metal kutuları kullanan bir metod geliştirmek için ilk patenti aldı. Bu patent konserve kutularının başlangıcı sayılır. 1850’li yıllarda kâğıt fiyâtları, kâğıdı ambalaj malzemesi olarak kullanabilecek kadar ucuzla- mıştı. O yıllardan îtibâren kâğıdın ambalaj malzemesi olarak kullanımı başladı. Daha sonra 1880’lerde oluklu mukavva yapan makinalar geliştirildi. Bu târihten sonra kâğıt ve mukavvanın ambalaj malzemesi olarak kullanılması çok yaygınlaştı. Son yüzyılda hem ambalajlama tekniklerinde, hem ambalaj maddeleri ve sanâyiinde büyük gelişmeler oldu. Plâstik maddelerin ortaya çıkışı ile bu konuda çok büyük ilerleme kaydedildi. Ambalajlamanın başlıca gâyesi, satılan eşyâ yâhut besin maddelerini temiz tutmak, dış etkileme karşı korumak ve zedelenmesini önlemektir. Mala alım satım kolaylığı sağlamak da ambalaj yapmanın gâyeleri içinde yer almaktadır. Günümüzde ise, ambalaj; malı korumak maksadını çok aştığından, bir pazarlama ve sürüm aracı, başlı başına bir endüstri hâlinde ön plâna çıkmıştır.Ticârî eşyânın câzip gösterilmesi, üzerinde müşterinin malı tanımasına yardımcı olacak bilgilerin yer alması; bu eşyânın sürümünü kolaylaştırmaktadır. Çeşitli maddelerden göz alıcı şekillerle yapılmış ambalajlarla piyasaya arzedilen güzellik müstahzarları, tıbbî malzeme ve ilâçlar, mücevher, kadın ve erkek giyim eşyâları ile gıdâ maddeleri, rekâbet piyasası içinde müşteri tarafından tercih edilmektedir. Câzip ambalajla satışa arzedilen bir malın, ondan üstün niteliklere sâhip fakat ambalajsız veya zevksiz bir şekilde ambalajlanmış aynı maldan daha çok satıldığı tecrübe ile sâbittir. Ambalaj yapımında, selofan, seluloid, mukavva, deri, bez, ağaç, teneke, bakalit, plâstik madde ve cam gibi çeşitli malzemeler kullanılmakta ve bu konudaki sanâyî büyük bir gelişme içinde bulunmaktadır. Ambalaj mâliyetleri ilâç, kozmetik, az değerli işlenmiş gıdâ maddeleri gibi bâzı mal çeşitlerinde asıl mâmûl değerinin üstüne bile çıkabilmektedir. Ambalaj malzemesi olarak petrol türevleri ve plastiklerin kullanılmasının yaygınlaşmasına paralel olarak çevre kirlenmesi konusunu önemli boyutlara çıkarmıştır. Bu sebeple son yıllarda çevreyi kirletmeyen veya geri alınıp tekrar kullanılabilen türden ambalajlara dönüş eğilimi doğmuştur. Ambalaj sanâyiinde kâğıt, ahşap, plâstik gibi değişik malzeme üreticisi firmalar ve firma grupları arasında çetin bir rekâbet yaşanmakta, bu sırada ambalajın mâmûle ve kişilerin sıhhatine etkisi konu edilmektedir.