♦ örfiye sıf. Esk. örfî’nin dişili. |j İdare-i
örfiye. Bk. SIKIYÖNETİM. (M)
ÖRFİ, iran şairi (XVII. yy. sonları ve XVIII. yy. başları). Şah Tahmasp II zamanı şairlerindendir. Kemankeşlikte büyük başarı gösterdiğinden Şah Tahmasp’m ilgisini çekti. Sonra onun hizmetine girdi. Ondan yardım ve yakınlık gördü. Tahmasp’a 130 kaside sundu. Eski bir geleneğini sürdüren gazellerinin toplandığı bir Divan*ı ve Kûy-û Çevgân adlı bir manzumesi vardır. (M)
ÖRFİ (Cemaleddin Seydî), iran şairi (Şi-raz 1555 – Lahor 1591), Zeyneddin Belevî’nin oğlu. Şiraz da öğrenim gördü. Kendinden önce gelen iran ve arap şairlerinin eserlerini inceledi. İslâm bilimleri üstünde çalıştı. Molla Gayretî gibi çağında yaşayan ünlü İran şairlerinin şiir ve sanat toplantılarına katıldı. Bir süre sonra Hindistan’a gitti (1585). önce Mesihüddin Hakîm Ebül Feth’in, onun ölümü üzerine Mirza Abdur-rahim Han Hasan’ın, daha sonra hint-türk imparatoru Ekber Şahın hizmetine girdi; onun meclislerine katıldı. Her üçünden de yakın ilgi ve yardım gördü. Bu arada hint edebiyatını inceledi. İran edebiyatında yeni bir şiir anlayışının öncüsü sayılan örfî’nin şiirlerinde sağlam ve düzenli bir söyleyiş, konu bütünlüğü, mecaz ve benzetmelerde bir canlılık görülür. Eserlerinde feteefî düşünceler geniş bir yer kaplar, özellikle tasavvuf ve felsefe kavramlarıyle örülen gazelleri, eserleri arasında en başarılı örneklerdir. Gazellerinde geniş hayallere, süslü ve ince buluşlara, söyleyişten çok anlama önem veren örfî, daha çok kasideleriyle ün sağladı. Meclislerine katıldığı sultanlara, devlet büyüklerine sunduğu kasidelerinde coşkun bir söyleyiş, renkli hayaller, söz oyunları geniş yer tutar. Kasidelerinin ne-sip bölümlerinde şiirin daha çok musikiye yaklaştığı görülür, örfî çağdaşlarını, kendinden sonra gelen türk ve iran şairlerini uzun bir süre etkisi altında bıraktı. Türk edebiyatında, Nef’i, Neşatî» Nailî ve Na-bî bazı şiirlerinde onu örnek almakla, ona benzemekle övünürler, örfî’nin eserleri üs-
B.L.A. IX — 40
ÖRF
