NYMPHE i. (yun. k.). Eski Yunanistan’da kadın tanrıça. (Tabiatın verimliliğini, ormanları, dağları, vahşî yerleri temsil eder.)
Nymphe’ler, çocuk tanrıların süt anaları ve genç kızların koruyucularıdır. Mağaralarda, hükümleri altına girmiş olanlara (nympholepte’ler) kehanetler ilham ederleı. Bununla beraber, halk cinleri olan nymphe’lere yaklaşmak, tanrısal varlıklara yaklaşmak kadar tehlikelidir. Kendilerine insan gözüyle bakan her ölümlünün akimı başından alırlar. Romalılarda kaynaklarınm, ılıcaların tanrıçaları oldukları için, bunlara «Su perileri »de denir. Hemen her yerde saygı gören nymphe’ler özellikle bir kaynağın, kutsal bir ağacın, bir mağaranın yakınında sunaklar kurulur. Nymphe’ler çoğu zaman Apollon ve Dionysos ile birlikte kutsanırdı.
— İkonogr. Eski Yunan ve Roma eserlerinde nymphe’ler sık sık görülür. (Deniz tanrılarının, Dionysos’un, Artemis’in, Ze-us’un alaylarında, boyalı vazolarda, duvar resimlerinde ve kabartmalarda). Helen çağının heykeltıraşları, bir nymphe’nin kaçırılması, bir satyros ya da bir silenos ile boğuşmasın^ gösteren birçok eser yapmışlardır. Bu çeşit heykeller, Roma, Dresden ve Louvre müzelerinde bol sayıda bulunur. Su nymphe’leri de sık görülen bir tipdir (Vatikan, Torino, Toulouse).
Çağımızın heykeltıraşları da bu tema’ları işlemişlerdir: B. Cellini’nin Fontainebleau Nymphe’si (Louvre); Suçsuzlar Çeşmesi’ndt (Paris); Jean Goujon’un nymphe’leri; Ver-sailles’de Girardon’un Nymphe lerin Yıkanışı, Havuzlu Bahçede bronz Nymphe’ler, Gırardon ve Regnaudin’in Apollon’un Yıkanışındaki nymphe’ler, Flamen’in Dia-ne’ın Nymphe’si, şatonun ön cephesinde Magnier’nin nymphesi. Coysevox’un ünlü Deniz Kabuğundaki Nymphe’si (mermer heykel Louvre’da, kopyası Versailles’da) bir eski çağ heykelinden ilham alır (Louvre). Bunlardan başka, Canova’nın Aşk Lirinin Sesiyle Uyanan Nymphe’si ve C16-singer’nin Diana’nın Nymphe’si vardır.
Bir satyros’un gözetlediği veya sataştığı Nymphe temasını şu ressamlar işlemişlerdir: Dosso Dossi (Floransa), Janssens (Kassel), Rubens (Madrid), Seghers (Viyana), Jordaens (Gand), Van Dyck (Berlin), Poe-lenburg (Louvre), Cabanel (Lille). Bu temayı ele alan daha birçok tablo vardır: Tiziano’nun Nymphe ile Çoban (Viyana), Van Balen’in Nymphe’ler ve Favna’lar (Dresden), Van den Broeck’in tablosu (Viyana), Boucher’nin Nymphe’ler ve Triton’-lar (Mainz), Vermeer’in Diana ile Nymphe’leri (La Haye), J. -Fr. de Troy’nin Nymphe’lerin Yıkanışı (Nancy), Van der Werff’in Dans eden Nymphe’leri (Louvre), Dietrich’in^ (Dresden) Korudan Çıkan Nymphe’ler, Diaz’ın Uyuyan Nymphe ve Küçük bir Aşk Tanrısını Okşayan Nymphe (Louvre), Corot’nun Küçük bir Aşk Tanrısı ile Oynayan Nymphe ve Nymphe’lerin Dansı (Louvre). Bunlardan başka, Hen-ner’in de birçok Nymphe tablosu vardır (Bayenne, Petit Palais, Paris’te Henner Müzesi). [L]
Nymphenburg şatosu, Bavyera hükümdarlarının eski yazlık konutları. 1664’ten itibaren Münih yakınlarında inşa edildi. Büyük parkında XVIII. yy.da yapılmış bir-
çok pavyon bulunur. Neudeck porselen yapımevi buraya taşındı (1761). Avusturya tahtı hakkında Kari Albrecht ile İspanya arasındaki antlaşma Belle-lsle’in önayak olmasıyle burada imzalandı (28 mayıs 1741). [L]
