ÖZBEKİSTAN Sovyet SMyalist cumhu-riyetl, rusça Uzbekskaya S.S.R., S.S.C.B. -de federal cumhuriyet, Orta Asya da, Tıen-Şan dağlarının eteğinde (geniş ölçüde l\ıran çö; küntüsüne taşar); 449 600 km2; 19 906 000 nüf. f!990). ‘ — .P”
rakları dört bölgeyi İçine alır: zengin Peruana iç havzası çevresindeki dağlık kesim, Çirçik ve Angren vadileri arasında, Sirider-ya vâdisindeki sulama çalışmalarıyte genişletilen Taşkent vahası; Pamir kitlesinin batı sıralarmdaki vahalar (Zerevşan, Semerkand ve Buhara) ile Kaşka Derya (Karşı) ve Sur-han Derya’nın (Termez) vahaları, Amuder-ya vâdisinin kuzeyindeki geniş yarıçöller aPolo. N. KrJlıtıC IMBYDASı
lanı. Özbekistan ayrıca Aral denizinin güneyinde, türkmen ve moğol halkın (Özbek toprakları içinde muhtar bircumhuriyet; kuran Karakalpaklar) oturduğu bölgeyi içine alır.
Sulanan bölgelerin ekonomisi pamuk üretimine dayanır. Eskiden tahıl, meyve ağaçları, bağ ve sebze yetiştirilen vahalar, bugün büyük Ölçüde genişletilmiştir. Aynı zamanda, taşıma araçlarının çoğalması, sulanan topraklarda, besin tarımından daha çok gelir sağlayan tarımlara geçilmesine imkân verdi. Pamuk tarlaları 10 000 km3’den çok yer kaplar özellikle köyler ve şehirlerin çevresinde meyve (Özellikle elma), üzüm, sebze (kavun, karpuz, kabak, domates) yetiştirilir. Tuzlu veya tuzu giderilmekte olan topraklarda pirinç üretilir.
kavminin adı hakkında çeşıtlı gorüşter lerı sürüldü. Meselâ Ebülgazi Bahadır Hana (1W3 -1664) göre Özbek adı, 1313-1340 yıllan arasında hüküm süren Altınordu hanı Özbek-in kendi halkına verdiği bir addır, önceleri Çağatay ulusundan ayırmak için cu-ci ulusunun doğu koluna verilen Özbek adı bölge türklerine İslâmlığı benimseten özbek Handan sonra, özellikle EbUl Hayr a (1412-1468) bağlı kalan boylaıın adı oldu. İslâmlıktan önce özbeklenn d<:>çındebu-lunduğu Deştikıpçak takı bcylaıa (Cucı uluSu) Toğmak adı veriliyordu^Timur imparatorluğunun, Timur un (1336-1405) ölü münden sonra parçalanmağa başladığı sı rada, çeşitli Özbek toplulukları, Aral denizinin ve Seyhun ırmağının kuzeyinde dağınık olarak yaşıyorlardı.
ÖZBEKLER
