AGADtAN, Filipinler’de şehir, Mindanao adasında; 41 800 nüf. Balıkçı limanı. (L)
PAGALA i. Güney Amerika yerlilerinin avadanlık yapımında kullanılan kamış üzerine işledikleri desenlerin adı. (L)
PAGAMEA i. Güney Amerika’nın tropikal bölgelerinde yetişen ağaççık. (Kökboyası-fır) VCya ^an^aceae familyasından sayı— ANSÎKL. Guyana’da yetişen pagamea 4-5 m boyunda, çatal dallı, kırmızımsı kabuklu güzel yeşil yapraklı bir ağaççıktır. Sapsız, küçük ve kırlı sarı olan çiçekleri basit başaklar halinde yaprakların koltuğundan veya dalların ucundan çıkar. Meyvesi siyaha çalar yeşil renkte zeytinimsidir. (I.)
PAGAN ı. ve sıf. (lat. paganus, köylü’den Uydurma tanrılara tapan (kimse) [özellikle, hıristiyan karşıtı olarak, çok-tanrılı halklar için kullanılır]: Orta Afrika paganlarının vahşî vecdiyle (Y K Ka raosmanoğlu). [LM] ” v ^a’
PAGAN, Birmanya’da yer, Iravadi’nin orta yatağı kıyısmda, ırmağın Çindvin ile kavuştuğu yerin aşağısında, Assam’a, Yunnan a_ ve Sıttang vâdisine giden yolların kavşağında, Birmanya milletinin beşiği ve genişleme merkezi olan verimli pirinç ovası Kyaukse yakmmda. Eski adı Arimad-danapura («düşmanlan yok eden şehir») olan Pagan, 847’den, moğol orduları taralından 1287 de ele geçirilene kadar Birmanya krallığının başkentiydi. Angkor’dan sonra; Çin-hındı yarımadasının en ilgi çekici arkeolojik yerlerinden biridir. En büyüğü Ananda olan çoğu iyi muhafaza edilmiş birçok anıt (1090’da kral Kyanzittha tara-
PAG
385
PAGAN: Mingalazedi pagodası j t … vı ,„r
Foto. X, /. Moreau (LAROUSSE) ; Dlzionorio EncMopeiico italiano
Saraçl. Bir çengele asmak için, bir parçanın üzerine tutturulan dar deri parçası. |J
Cesar de PAEPE
J. Dricat’nın taşbasması (1882)
bibliothèque Nationale, Paris
PAESTUM
B.L.A. IX
PAG
386
pagelUiflar
fmdan açılan Ananda, Birmanya mimarisinin başlıca eseridir). [L]
PAGAN (Biaise Françoise DE), Merveilles kontu, fransız askeri mühendisi (Avignon 1604-Paris 1665), 1643’te kör olduktan soma, matematik ve tahkimat alanında çalışmalar yaptı; Vauban’m öğretmeni oldu. Traité des Fortifications (Tahkimat Bilgisi) [1645] ve Théorie des Planetes (Gezegenler Nazariyesî) [1657] adlı eserleri yayımladı. (L)
PAG AN ALİ A çoğl. i. (lat. k; pagus, kasabamdan). Esk, Rom. Ceres ile öbür kır tanrıları şerefine yapılan eğlenceler; bunların, Servius Tullius tarafından, roma pa^i’lerinin (köyleri) sayımı dolayısıyle ihdas edildiği söylenir. (Ocak ayında yapılan bir tür köy bayramıydı.) [L]
PAGANELL1 (Giuseppe Antonio), İtalyan müzikçisi (Padova, XVIII. yy. başları-Mad-rid 1760’a doğr.). Tartini’nin öğrencisi olduğu sanılır; bir İtalyan tiyatro topluluğunu yönetti. Tiyatro müziği, kantatlar ve özelikle çalgı müziği besteledi. (M)
PAGANI, İtalya’da şehir, Camoanîa’da (Salerno ili). Sam« vârffaînde; 3ifj_0OO nüf. (1990). Makama sanavii. İL)
PAGANI, bir İtalyan ressam ailesinin adı. Başlıca üyeleri: vîNCENzo (Monterubbiano 1490’a doğr. -ay.y. 1568), 1529’larda resim yaptığı bilinir; — oğlu ve öğrencisi lattan-ziO, 1553’te Perugia bargello1 su (emniyet âmiri) oldu; — gaspardo, 1543’te resim yaptığı bilinir; — francesco (Floransa 1531*e doğr. -öl. 1561), Giuliano de Ricasoli sarayının iki cephesini fresklerle süsledi; — GREGOBiO (Floransa 1558-ay.y, 1605), Francesco’nun oğlu. En önemli eserleri: Del Carminé kilisesindeki Büyücülerin Tapınması; Floransa’da Santa Maria Novella manastırının süslemesindeki Aziz Dominicus Papa Honorius III’-ten Tarikatının Beratım Alırken; — PAOLO (Valsolda şatosu 1661 *e doğr. – Milano 1716). [L]
PAGANI (Vincenzo), İtalyan ressamı (Mon-terubbiano 1490’a doğr.-ay.y. 1568). Umbria okulu, P.P. Agabiti, Antonio da Faenza v.b.nin etkisinde kaldığı halde taşralı üslûbunu korudu. Başlıca eserleri: Meryem’in Taç Giymesi (bugün, Brera’da); Meryem*in Urucu (1539) [Appignano del Tronto’daki
S. Angelo kilisesinde]; Teslis (1533) [Peru-gıa’daki S. Francesco kilisesinde]. (M)
PAGANINI (Niccolo), İtalyan kemancısı ve bestecisi (Cenova 1782-Nice 1840), Küçük yaşta adını duyurdu, önce Cenova ve Parmamda bir turneye çıktı, sonra bütün Kuzey İtalya’yı ve Toscana’yı dolaştı. Li-vorno’da bir fransız taciri ona, Guame-rius yapısı çok güzel bir keman hediye etti; Paganini’nin ölünceye kadar çaldığı bu keman, Cenova’da saklanmaktadır. Ceno-va’ya dönünce, şaheseri olan, keman için
24 Capriccio*sunu bestelemeğe başladı. Kısa bir süre (1801-1804) kendini gitara verdi, bu çalgı için solo ve toplu parçalar besteledi. 1805’te Lucca sarayında birinci keman oldu. Daha sonra İtalya ve yabancı ülkelerde konserler vermeğe devam etti. 1828’den sonra Viyana, Polonya, Almanya, Bohemya, Paris, Londra, Hollanda’da çaldı. İtalya’ya döndükten (1834) sonra, sağlık durumu bozulduğu için, ancak bazı hayır dernekleri yararına verilen konserlerde çalabildi.
Paganini kuşkusuz, tarihin kaydettiği en büyük kemancıdır. Onun tekniğine bugün bile ulaşılamamıştır. Besteleri arasında en ilgi çekici olan 24 Capriccio’su (1818-1820), Schumann, Liszt, Brahms, Rahmaninov v.d. tarafmdan öbür çalgılara uygulandı, öteki eserleri: keman ve orkestra için beş konçerto (ölümünden sonra, 1851’de yayımla» nan La Campanella bunlar arasında yer alır); keman ve orkestra için altı konçerto; keman, viyola, gitar ve viyolonsel için altı Dörtlü; keman ve gitar için on iki Sonat; keman ve piyano için Napoléon Sonatı v.b. (LM)
PAGANİZM i. (lat. paganus, köylü > fr. paganisme’den), Hıristiyanlığın başlangıcını takip eden ilk yüzyıllarda hıristiyanlarm çok tanrıcı lığa verdikleri ad. |[ Hıristiyanların, Hıristiyanlığı kabul etmemiş bir toplu-
luğun durumuna verdikleri ad. (M) PAGANO (Bartolomeo), İtalyan sessiz sinema oyuncusu (Cenova^ay.y. 1947). Cenova limanında boşaltma işçisiyken G. Pası-rone tarafından keşfedildi. Cabiria (1914) filminde iyi kalpli dev Masist’i canlandırdı. Kısa zamanda üne kavuştu, Masist üstüne birçok filim çevirdi: Maciste Atleta (Masist Atlet) [1918]; Maciste Imperatore (Masist İmparator) 11919]; Maciste ali’Inferno (Masist Cehennemde) [1926] v.b. (M)
