ÖZGEYURTLU blş. sıf, Biyol. Yeni, öz-geyurılu alttür, kendisine benzer diğer alttürlerden ayrı olarak kendine has bir yayılma alanı bulunan alttür,, (Bk. EK CİLT) İLİ ÖZGÖREKLI blş. sıf. Teratoloji. Hemen hemen bütün kısımları tam ve bağımsız olan, fakat her birinin ayrı göbeği bulunan çifte ucubelere denir. (Zt. TEKGöBEKU.)
M ’
ÖZGÜ sıf. (o’z den öz-gü). Yeni, özellikle birine veya bir şeye ait olan, belli bir şeyde ve kimsede bulunan; SeyranVnin yalnız kendine özgü bir özelliğini de kafiyelerinde buluyoruz (Cahit öztelti). İhtiyarlara özgü bir hoşgörü. Eşanl. HAS, MAHSUS. (M) r
ÖZGÜÇ (Tahsin), türk arkeoloğu (Kırcaa-li 1916). Ortaöğrenimini Edirne’de yaptı. Dil ve Tarih-Coğrafya fakültesini bitirdi ve Arkeoloji bölümünde asistan (1940), do-
çent (1946) ve profesör (1954) oldu, 1968’de ^anlığa, 1969 da Ankara üniversitesi rektörlüğüne getirildi. Toprakkale (Sivas), Maltepe, Anıtkabir, Karahöyük (Elbistan), Fı-raktin (Kayseri), Horoztepe, Kululu, Kül-tepe ve Altıntepe kazılarını yönetti. Eserleri; önıarihte Anadolu’da ölü Göm-T* (I94S); ¡‘‘”■“höyük Hafriya-
‘ i}???’ N- özgüç ile); Kültepe Kazı-
i j özgüç ile); Horoztepe, Es-
iı’o«/Ti ^\zarÎğ’ ve lskün Y’ri
0958, M. Akok ile); Kültepe-Kaniş Asur Ticaret Kolonilerinin Merkezinde Yapılan Yeni Araştırmalar (1959); Altıntepe 1. Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri (1966); Altıntepe II. Mezarlar, Açıkhava Mabedi, Depo Binası ve Fildişi Eserler (1969)-
&KEK?-$LT)‘d’’ KÜUepe ve Civan 0971).
ÖZGÜDÜM blş. i. Yeni. Hareketli bir cismin, bir operatörün müdahalesi olmaksızın ve verilen bir göreve bağlı olarak kendi Kendini yönetmesine imkân veren usul. II özellikle füzelerde kullanılan kendi kendine seyir metodu.
— ANStKL, Have. Özgüdüm’de, telsizle güdümden farklı olarak yerde bulunan bir pilota ihtiyaç yoktur, özgüdümlü cihazın üzerinde, tamamen bağımsız bir şekilde seyrini sağlayacak bütün donatımı vardır, özgüdüm ilk defa 1947’de Kuzey Atlantik’i geçen bir uçakta uygulandı; yol boyunca uçaktaki pilot, hareketten önce mühürlenmiş olan kumanda levyelerine dokunmadı. Bu uçak, bağımsız telsiz düzeniyle tamamen özgüdümlü olarak Newfoundland’den kendi başına kalkarak Brise-Norton (Oxford) havaalanına ulaştı. Uçak, bir fadyo-pusula ile önce yolun üçte birinde bulunan bir gemiye yerleştirilmiş bir vericiye, sonra yolun üçte ikisindeki ikinci bir vericiye, nihayet ineceği alanın vericisine doğru yöneldi ve âletli iniş metoduyle piste indirildi.
özel cihazların uzun mesafelerde güdümü için çeşitli özgüdüm usulleri düşünülmüştür. Bununla birlikte en ilgi çekici olanları, astronomik ve eylemsizlikle özgüdüm’dür. Astronomik özgüdüm metodu, radyoelektriğe olduğu kadar optiğe de dayanabilir. Gerçekten, gerek bir yıldızdan gelen ışınları almak için bir dürbün, gerek gökkürenin bilinen bir bölgesinden yapılan belli frekanstaki sürekli yayını almak için küçük bir alıcı, herhangi bir doğrultuda uzaya yöneltilebitir. Alıcı telsiz (veya dürbün), sürekli olarak uzayın bilinen bir yönüne doğru dönük kalacağından, füze, cayrosko-j>ir ufuk yardımıyle ufka göre yüksekliğini, bir cayropusula ile karşılaştırarak da kendi açıklık açısını bulabilir. Hareketli cismin konumu iyice belirlenmiş olduğundan, elektronik bir hesap makinesi kumanda düzenini etkileyerek, cihazı seçilen yol Üzerinde tutacak şekilde uçuş şartlarını değiştirebilir.
Eylemsizlikle özgüdüm, çok duyarlı jvme-ölçerler taşıyan bir cayroskopla kararlılığı sağlanmış bir platformdan faydalanır; bu İvmeölçerler her an ve sürekli şekilde cihazın ivmelerini, uzay içinde Uç koordinat eksenine göre Ölçer. Bu ölçüler önce bir integratöre yollanır. Bu alet Ölçülerden hızları çıkarır; sonra yol izleyici bir âletten başka bir şey olmayan ikinci bir Integ-ratöre gönderilir.
Sil. özel silâhların genelleşmesinden heri özgüdüm, askerlik alanında çok sık kullanılmağa başlandı, özgüdümlü silâhın tepkilerine hedefin kendisi kumanda etmediği zaman dolaylı özgüdüm söz konusudur. Buna örnek olarak, karada veya gökyüzünde bulunan, silâhtan ayrı bir cihazdan aldığı verilere uyan otomatik pilot gösterilebilir; silâh, organlarını harekete getiren empul-siyonlan, kendi donatımı olan cayroskop gibi âletlerden alırsa, gene dolaylı özgüdUm vardır. Elektronik arayıcı başlıkla donatılmış gerçek robotlarla uygulanan özgüdüme dolaysız özgüdüm denir. Hedef tarafından yayılan çeşitli cinsteki dalgalarla (radyoelektrik, kızılaltı ışın v.b.) çalışan bu elektronik arayıcı başlık, gösterdiği tepkime ve röle ile silâhın yönelme elemanlarına kumanda eder. (L)
ÖZGÜDÜMLÜ blş. sıf. (özgüdüm’den öz-güdüm-lü). Taşıdığı âletlerle bağımsız ola-
rak hareket edebilen cihazlar için kullanılır.
