Fatih Sultan Mehmed Han’ın Portresindeki Muhteşem Sır!

İtalyan ressam Gentile Bellini’nin yaptığı Fatih Sultan Mehmed Han portresinin hikâyesini Biliyor musunuz?

Gentile Bellini’nin yaptığı Fatih Sul­tan Mehmed Han portresinin bir­çok kopyasının yapıldığını, tıpkıba­sımının ise kitaplarda, gazetelerde, dergilerde, banknotlarda, pullarda kullanıldığı­nı biliyoruz. Peki, Rönesans döneminde Vene­dik’te yaşamış İtalyan ressam Gentile Belli­ni’nin (1429-1507) yaptığı meşhur Fatih Sul­tan Mehmed Han portresinin hikâyesini biliyor musunuz?

Fatih Sultan Mehmed Han devrinde İtalya yarımadasında birçok şehir krallıkları vardı ve bunlann içerisinde en güçlülerinden biri olan Venedik Cumhuriyeti, ilk önceleri Bizans İm­paratorluğu’nun bir parçasıyken bağımsızlığını kazanmış, güçlü filosuyla başta Girit ve Kıbrıs olmak üzere birçok Ege ve Akdeniz adalarını eline geçirmişti.

Venedik, bu deniz gücüyle Doğu Akde­niz’de Osmanlı Devleti ile üstünlük mücade­lesine girmişti; fakat savaşlarla yıpranmıştı. 26 Ocak 1479’da çaresiz, barış istemek zorunda kaldı. Bu barış anlaşmasında, Venedik’in en yetenekli ressamlarından birinin İstanbul’a gönderilmesi şartı da yer almaktadır.

• Portrenin sağında ve solunda yer alan üç taç, Fatih’in ortadan kaldırdığı üç büyük devleti yani Bi­zans, Trabzon Rum İmparatorluğu ve Karamano- ğulları Beyliği’ni temsil eder. Resmin alt köşesine La­tin harfleriyle 25 Kasım 1480 tarihi düşülmüştür.
  

  Gentile Bellini

Bellini’nin İstanbul’da yaptığı ve Boston Isabella Gardner Müzesi’nde bulunan bir tablo Fatih Sultan Mehmed Han, tablosunu yaptırmadan önce Bellini’nin yeteneğinden emin olmak istedi. Bu sebeple Bellini’ye İstanbul’da çeşitli insanların tablolarını yaptırmıştı.

Bütün şartları kabul eden Ve­nedik, ressam olarak Gentile Bellini’yi İstanbul’a gönderme kararı aldı. O sıralarda Venedik meclisi salonundaki resimlerin tamiriyle uğraşan 53 yaşındaki ressam Gentile Bellini, 1479 Ey- lül’ünde İstanbul’a ulaşır. “Bal­yos” diye adlandırılan Venedik büyükelçisi tarafından karşılanır ve Fatih’in huzuruna çıkarılır.

Fatih, Venedikli ressamın ka­biliyetini anlamak için bir Vene­dik manzarası çizmesini ister. Burada şunu ifade edelim ki, Franz Babinger başta olmak üze­re, bazı araştırmacılar bundan hareketle, Fatih’in asıl gayesinin güzel sanatları desteklemek ol­madığını, sultanın İtalya’nın fet­hi için yaptığı planlara zemin ha­zırlamak peşinde olduğunu iddia ederler. Bellini’nin günümüze ulaşmayan bu resmi, o devirde İstanbul’da bulunan Jean-Marie Angiolello’nun ifadesine bakılır­sa, padişahın pek hoşuna gider.

On altı ay boyunca misafir edi­len İtalyan ressam yaptığı pek çok tablonun yanı sıra bir de padişahın portresini çizmiştir ki bu tablo, onun en önemli çalışmasıdır. Böylece Bellini, bir Osmanlı padişahının portresini yapan ilk ressam unvanı­nı da almış olur.

Sultan İkinci Abdülhamîd Han ise Bellini’nin çizdiği portrenin kopyasını Zonaro’ya yaptırmıştır. Bu tablo ise Top kapı Sarayı’ndadır. İtalyan Bel lini’nin Fatih portresi İngiltere, 1 Amerika ve Türkiye’de birçok ١ defalar sergilenmiştir.

Bellini’den günümüze kalan ünlü Fatih portresi­nin Topkapı Sarayından ne zaman çıkarıldığı kesin olarak bilinmemekle birlik­te ressam tarafından dönü­şü sırasında veya bir tüccar tarafından satın alınarak Venedik’e götürüldüğü sa­nılmaktadır.1877-1880 yıllan arasın­da İstanbulda İngiliz elçisi olan, aynı zamanda Nem­rut Dağı üzerinde araştır­malar yapan ve arkeolog olarak da bilinen Henry La- yard, tabloyu 1865’te Ve­nedikli bir koleksiyoncu­dan satın almıştır. Daha sonra tablo, Layard’ın vasi­yeti üzerine, 1916’da ölü­münün hemen ardından Londra’daki Millî Müze’ye bağışlanmıştır.