Harzemşahiar

XI-XIII. yy’lar arasında Orta Asya ve Yakındoğu’yu egemenliği altına alan Türk devleti. Aral gölünün güne­yinde, Amuderya ırmağının göle döküldüğü yer yakı­nındaki Harzem (ya da Harizm) denilen bölgede kuru­lan ve 1157’ye kadar Büyük Selçuklulara bağımlı olarak yaşayan Harzemşahiar devleti, Selçuklu Sultanı Sen- cer’in o tarihte ölümüyle bağımsızlığını ilan etti. Çok geçmeden sınırlarını Maveraünnehir, Doğu Türkis­tan’ın batı bölgeleri, Türkmenistan, İran ve Afganistan’a kadar genişletti. Ama Cengiz Han’la başlayan Moğol yayılması karşısında, bölgedeki bütün öbürdevletlergi- bi tutunamayarak yıkıldı (1220). Son hükümdarı Cela­lettin Harzemşah, devleti daha batıda yeniden kurduy­sa da, Moğollar karşısında aldığı yenilgiden sonra ka­çarken öldürülmesiyle (1231), Harzemşahiar devleti kesin olarak ortadan kalktı.