Haşan II

Fas kralı (Rabat 1929). Muhammet V’in büyük, oğlu olan, babasıyla sürgüne gidip, ülkeye döndükten (1956) sonra veliaht ilan edilen Haşan II, 1961 ‘de tahta çıktı. Müslümanlık, krallık, sosyal demokrasi ilkelerine dayanan bir siyaset izleyip, daha liberal bir anayasa ha­zırlattı (1962) ve bir toprak reformuna girişti. Dış siya­sette, “Büyük Birleşik Mağrib”¡ kurmayı,¹“birleşmiş Arap ulusu”na ve Afrika Birliği’ne dayanmayı, Doğu ile Batı şrasında yansızlığını sürdürmeyi amaç aldı. İspan- ya’yla olan toprak anlaşmazlıkları, jCezayir-Fas arasın­daki şiddetli sınır çatışmaları (1963 ve 1966), vb. sorun­ları çözümlemeye uğraştı.

Casablanca’da 1965’te karşıklıklar patlak vermesi üstüne ilan ettiği sıkıyönetimi sürdürüp, 1971 ‘de bir hü­kümet darbesi (10 Temmuz) girişimini savuşturdu ve bir temizlik hareketine girişti. Bir yandan da iktisadi ve top­lumsal reformlar yapmayı sürdürüp, Fransa’dan döner­ken uçakta uğradığı suikastten (avcı uçaklarının ateş açması) de sağ kurtulmayı başardı (19 Ağustos 1972). Ordunun yönetimini ele alıp, muhalefetle anlaşma yol­ları aradıysa da, başaramadı. İktisadı “faslılaştırma” ey­lemini başlatıp (Mayıs 1973), bütün yabancı anonim şir­ketleri ve yabancıların elindeki toprakları devletleştirdi.

Dış siyasette İslamcı görüşünü sürdürüp, Arap devlet başkanlar؛ konferansı başkanlığı (Rabat, Eylül ve Aralık 1969) yaptı. SSCB ve Fransa’yla ilişkileri düzeltti. Afrika Birliği Konferansı (Rabat, Haziran 1972),ve İslam Zirve Konferansı (Rabat, 1974) başkanlığı yaptı. Filistin soru­nuna çözüm getirmeye çalıştı. İspanyol Sahrası sorunu için “Yeşil Yürüyüş”ü düzenleyip, bölgenin Fas ile Mori­tanya arasında paylaşılmasını sağladı (buna karşılık Is­panya’ya fosfat yataklarından pay verildi). Polisario Cephesi’yle uzun süre savaşıp, sonunda Batı Sahra’yı fi­ili bir işgalle topraklarına kattı (1972). Temmuz 1988’de İsrail başbakanı Şimon Perez’le görüşmesinden ötürü öbür Arap devletlerinin bir bölümü tarafından eleştiri­lince, Arap Birliği başkanlığından çekildi. Mağrib Arap Birliği’nin kurulmasında önemli rol oynadı (1989).