İLİM YOLUNDA DÖRT ÖĞRENCİ

Adamın biri yanında  öğrencileriyle, bir iş için gece yolculuk yapıyormuş. Yolda önlerine bir şey çıkmış. Karanlıkta ne olduğunu anlayamamışlar. Adam öğrencilerine dönüp teker teker hepsine karşılarındakinin ne olduğunu sormuş. Birinci öğrenci. “Ne olduğunu bilmiyorum” demiş. İkincisi “Ne olduğunu bilmiyorum, öğrenme imkânına da sahip değilim” diye cevap vermiş. Uçüncüsü, “Zaten bunun ne olduğunu araştırmanın gereği de yok. Nasıl olsa hava aydınlanınca belli olacak. Eğer korkunç bir şeyşe, güneş doğunca yok olur. Değilse, ne olduğu da ortaya çıkar” demiş. Bu öğrencilerin hiçbiri bilgiye ulaşamamış. Birincisi cahil olduğu için: İkincisi yeteneksiz oldu- ğu. bilgi edinme yollarını aramadığı Iç’lıt: üçüncü de tembel olduğu ve cahil kalmaya rıza gösterdiği için.

Dördüncü öğrencise cevap vcrmentiş. Önce biraz durmuş, sonra o cisme doğru yürümüş. Yaklaşınca, karşılarına çıkanın, üzerinde’ balkabağı yığılı bir şey olduğunu görmüş. Canlı bir insanın veya varlığın üzerinde böyle bir yığının meydana gelmeyeceğini düşünerek karşısındakinin cansız bir cisim olduğunu anlamış. Ancak, bunun süprüntüleri atmak için hazırlanmts bir yer olup olmadığından kuşkuluymuş. Yaklaşıp, yere düşene dek tekmelemiş. Kuşkularının tümü ortadan kalkınca, geri dönüp öğretmenine, karşılarına çıkan şeyin ne olduğunu eksiksiz olarak an1;ıtmıs Bîrûnî. Tahkiku ma li’l-Hind