Cato, Yaşlı

Cato, Yaşlı
Romalı devlet adamı, tarihçi ve yazar (Tusculum İ.Ö.
243-? İ.Ö. 149). 17 yaşında er olarak orduya girip hızla
yükselen Yaşlı Cato (asıl adı Marcus Porcius Licinianus
Cato’dur; Censor Cato’da denir), askerî tribunus rütbesiyle
Claudius Marcellus’un komutasında Sicilya’ya
geçti. Scipio’nun Sicilya quaestorluğunu yapıp (İ.Ö.
205), Zama çarpışmasından önce ordudan ayrıldı (İ.Ö.
202). Praetor seçilerek (İ.Ö. 198) Sicilya valiliğine getirildi
ve tefecilerle acımasızca savaştı. Konsüllüğe seçilip
(İ.Ö. 195), İspanya’ya giderek adil yönetimiyle ülkede
barışı sağladı. İ.Ö. 191 ‘de askerî tribunus olarak Yunanistan’a
gönderilen orduya katılıp, Yunanistan’da çeşitli
diplomatik görevlerde bulundu; ama sefer sona ermeden
Roma’ya döndü. Asya’dan zafer kazanmış olarak,
dönen Scipio. kardeşlerden hesap sorarak aleyhlerinde
dava açtırdı (İ.Ö. 187). Valerius Flaccus’la birlikte censor
seçilip (İ.Ö. 184), Senato’dan siyasal düşmanlarını
çıkardı; Yunan gelenekleri modasına karşı Roma’nın
ahlaksal geleneklerini savundu (bununla birlikte Forum/
da iş|görüşmelerijyapmak için ilk bazilikayı yaptırdı).
Censorluk dönemi sonaerince, ahlâkçılık görüşünü
sürdürmeye çalışıp, İ.Ö. 156’da Atina’nın elçi olarak
gönderdiği filozofların Roma’dan uzaklaştırılmasını
sağlamayı başardı. Her fırsatta Kartaca’nın yok edilmesi
gerektiğini savundu; ama isteğinin gerçekleşmesinden
iki yıl önce öldü.
Siyaset adamlığının yanı sıra Roma tarihini incelediği
Origines (Kökenler) adlı bir tarih kitabı bulunan Cato,ayrıca De Agricultura (Tarım Üstüne) adlı bir yapıt, oğluna
ahlâk dersleri verdiği bir kitap (Pracepta adFilium)
ve iki teknik inceleme {De Medicine [Hekimlik Üstüne]
ve De Re Militari [Askerlik Üstüne]) yazmıştır