Çağrı Bey

Horasan meliki (? 990-Sarahs 1060). Yabgu Mikail’in
oğlu, Selçuklu sultanı Tuğrul Bey’in kardeşi olan Çağrı
Bey,.babaları ölünce, Tuğrul Beyle amcaları İsrail Arslan
Yabgu’yu sultan seçip, Tuğrul Beyle birlikte Karahanlıların
buyruğuna girerek Gaznelilerle savaştı. Bizans’la
savaşmayı planlayıp, Azerbaycan’a giderek
(1016), Doğu Anadolu’daki Bizans topraklarına akınlar
düzenledi. Arslan Yabgu’mn Gazneli Mahmut’a tutsak
düşmesi (1025) üstüne, Türkmenlerin büyük bölümü
Tuğrul ile Çağrı’nın çevresinde toplanınca, iki kardeşGaznelileri Nisa yakınında yenerek (1035) antlaşma
yapmak zorunda bıraktılar: Gazneli Mesut, Çağrı Bey’e
Dikhan unvanıyla Dehistan eyaletini verdi. Ne var ki bu
antlaşma uzun ömürlü olmadı ve Çağrı Bey, Mesut’un
ordusunu gene yenerek, Merv’i aldı (1037). Türkmen
birlikleri Gazneiileri bozguna uğrattılar ve Herat’a girdiler
(1038). Selçukluların güçlenmesinden kaygılanan
Mesut, Çağrı Bey’in üstüne yürüdüyse de, amcasının
çocuklarından ve Tuğrul’dan yardım gören Çağrı’nın
birliklerini altetmeyi başaramadı (1039). Selçuklular
Horasan kentlerini ele geçirince, savaş yeniden başladı
ve sonunda yenilen Mesut, Gazne’ye kaçtı (22 Mayıs
1040); Tuğrul Bey sultan ilan edildi. Bunun üstüne Tuğrul,
Çağrı ve Musa Yabgu, fethedecekleri yerleri aralarında
paylaştılar: lrak-ı Acem ve lrak-ı Arap Tuğrul’un,
Horasan’ın kuzeyi ve Gazneliler ülkesi Çağrı’nın, Herat
ile Sistan toprakları Musa Yabgu’nun payına düştü.
Çağrı Bey, Belh’i ve Toharistan’ı alıp, Merv’i başkent
yaptıysa da hasfalandı. Durumdan yararlanmak isteyen
Gaznelilerin üstüne oğlu Alparslan’ı gönderdi ve Belh
ile Toharistan’ı ona verdi. Çağrı Bey’in Gazne ordusunu,
Alparslan’ın da Karahanlıları yenmesi üzerine yapılan
antlaşmayla, Karahanlılar Selçuklu topraklarına saldırmamayı
kabul ettiler. ‘Gazne’yi almak isteyen Çağrı
Bey önce yenildiyse (1052) de, Alparslan’ın saldırısıyla
başlayan ikinci savaşı Selçuklular kazandılar ve Kirman,
Sistan, Mebran’ı ele geçirdiler (1054). Gazne tahtına İbrahim’in
çıkmasıyla iki ülke arasındaki savaş sona erdi
ve Hindukuş dağları sınır kabul edildi. Tuğrul Bey’in çocuğu
olmadığından, Selçuklu hanedanı Çağrı Bey’den
türedi.