Çankayşek

Çinli devlet adamı ve komutan (Ningpo yakını 1887-
Taypey 1975). Devrim ordusuna katılıp (1911), bir süre
ticaretle uğraştıktan sonra, siyasete yönelen Çankayşek
(ya da Ciang Cieşı), askerî konularda staj için Moskova’ya
çağrılıp, dönüşünde Huangpu Askerî Akademisi
yöneticiliğine getirildi. Sun Yat-Sen ölünce (1925),
Guomintang’da ılımlı grubun önderi olup, Yürütme komitesi
üyeliğine seçilerek, partiyi yeniden örgütledi.
Yang dzı bölgesine egemen olup, Nankin’i başkent yaparak,
Pekin üstüne yürüdü. Komünistlerin Kanton’daki
hükümetdarbesini kanlı biçimde bastırdı. Cianşi’deki
Çin sovyetleriyle mücadeleye girişip, Şen-si’ye kadar
çekilmek (Uzun Yürüyüş) zorunda bıraktı (1934-1935).
Japonya’nın Çin’e savaş açarak Nankin’i ele geçirmesi
üstüne komünistlerin yardımını kabul edip, yedi yıl süreyle
Çongçing kentinde otoriter bir yönetim kurdu.
İkinci Dünya Savaşı sırasında, uluslararası konferanslara katılıp, ABD’yle yakın ilişkiler kurarak, savaş bitince
yeniden komünistlerle savaşıma girişti. 1948’de cumhurbaşkanlığına
seçildiyse de, komünistlerin savaşı kazanmaları
üstüne, 1949’da Formoza (günümüzde Tayvan)
adasına çekilmek zorunda kaldı. Formoza’da kendi
hükümetini kurup (Aralık 1949), anayasanın başkanlık
süresini en çok iki kez uzatmaya izin vermesine karşın,
1960 ve 1966’dan sonra, 1972’de de Milliyetçi Çin
cumhurbaşkanlığına seçildi. Ölümünden sonra yerine
oğlu geçti.