Çorum (il)

Karadeniz bölgesi ile İç Anadolu bölgesinin birleştiği
alanda il. Kuzey ve kuzeydoğu kesimi, il merkezi Çorum
kenti de içinde olarak Karadeniz Bölgesi’nin Orta
Karadeniz bölümünde, güney ve güneybatı kesimleriyse,
İç Anadolu Bölgesi’nin Orta Kızılırmak bölümünde
yeralan, yüzölçümü 12 820 km2, nüfusu 1990 sayımına
göre 609 863 olan Çorum ili 14 ilçeye bölünmüştür:
Merkez, Alaca, Bayat, Boğazkale, Dodurga, İskilip,
Kargı, Lâçin, Mecitözü, Oğuzlar, Ortaköy, Osmancık,
Sungurlu, Uğurludağ.
Doğuda Amasya, güneyde Yozgat, batıda Kırıkkale
ve Çankırı, kuzeybatıda Kastamonu, kuzeyde Sinop,
kuzeydoğuda Samsun illeriyle sınırlı olan Çorum ilinin
kuzeyi ve kuzeydoğusu, yani Karadeniz Bölgesi’nde
kalan kesimleri dağlıktır. İç Anadolu bölgesi sınırları
içinde kalan güney kesimlerindeyse, yüzeyşekilleri oldukça
siliktir. Bu kesimde daha çok Kızılırmak ve kolları
çevresinde genişleyen düz alanlar göze çarpar. Çorum
ilindeki dağ sıraları arasına yer yer geniş ovalar girmiş,
dağların sırtları da yüksek düzlükler biçimini almıştır.
Yamaçları genellikle hafif eğimli olan bu dağların arasında,
Çorum ovası, Mecitözü ovası ve Sungurlu ovası
gibi ovalar yeralır. İklim, İç Anadolu ikliminin sert özellikleri
ile Karadeniz’in yumuşatıcı etkilerini birlikte gösterir.
İl merkezinde en soğuk ay ortalaması – 0,4 °C, en
sıcak ay ortalaması 21,3 °C, günümüze kadar kaydedilen
en düşük sıcaklık – 25,6 °C (4.1.1942), en yüksek sıcaklık
39,7 °C’tır (18.7.1962). Ortalama yağış 401
mm’dir; bu yağış tutarı kuzeye doğru gidildikçe artar
(Osmancık’ta 416 mm).
İlin doğal bitki örtüsünde kurakçıl orman öğeleri ağır
basar. Yüzyıllar boyunca süregelen orman yangınları,
baltalamalar, tarla ve otlak açma nedeniyle, orman önce
düzlüklerden, sonra yamaçlardan çekilerek yerini
çalılıklara, hattâ bozkır (step) görünümlü alanlara bırakmıştır.
Günümüzde ancak yüksek ve sarp kesimlerde
ormana raslanabilmektedir. Toprağın fazla geçirimli,
tuzlu ve alçıtaşlı olduğu kesimler de orman örtüsünden
yoksundur.
İlin en önemli akarsuyu Kızılırmak, il sularının çoğunu
toplayarak Karadeniz’e ulaştırır. Kızılırmak’ın üç bübüyük
kolundan biri olan Devrez çayı da, Kızılırmak’a Çorum
ili topraklarında karışır. Gene Kızılırmak’ın önemli
kollarından Deliceırmak, Çorum ile Kırıkkale ili arasında
sınır oluşturur. İlin doğu kesimindeki bazı akarsularsa,
Yeşilırmak’ta toplanarak Karadeniz’e ulaşır: Mecitözü
suyu, ona karışan Çorum suyu, vb.
EKONOMİ
Çorum ilinde çeşitli ürünler ekilmekle birlikte, buğday
ve arpa ekimi başta gelir. Tahıl türleri arasında üçüncü
sırayı pirinç alır; pirinç daha çok Kızılırmak’ın geçtiği vadi
tabanlarında ekilir. Sanayi bitkilerinden|şekerpancarı
ekimi gelişmiştir (daha çok Merkez ve Mecitözü ilçelerinde).
Kızılırmak vadisinin bazı elverişli kesimlerinde,
az da olsa pamuk tarımı yapılır. Ayçiçeği tarımına, yakın
yıllarda başlanmıştır. Çorum ilinde bağlar geniş yer tutar.
Meyvelerden en çok elma yetiştirilir.
İlin hayvan varlığı arasında ilk üç sırayı koyun, kılkeçi
ve tiftik keçisi alır. Kümes hayvancılığı, ticari amaçla da
yapılır: Ankara’ya günlük yumurta gönderilir.
İl sınırları içindeki başlıca sanayi kuruluşları arasında
çimento fabrikası, yem fabrikası, kereste fabrikası, tuğla-
kiremit fabrikaları, çeltik fabrikası ve Sungurlu’daki
şarap yapımevi sayılabilir. Çorum kentinde geleneksel
el sanatlarından bakırcılık gelişmiştir. İskilip’te de geleneksel
dericilik ve kunduracılık sürmektedir. Sınırları
içinde Alacahöyük ve Boğazkale (Hattuşaş) gibi ünlü
kent kalıntılarının bulunmasından ötürü, Çorum ili turistik
açıdan da önemlidir..
ULAŞIM
Çorum ili topraklarından demiryolu geçmez. İl sınırları
içindeki merkezler, gerek birbirlerine, gerek komşu il
ve ilçelere karayollarıyla bağlıdır. İlin en önemli ulaşım
ekseni, il topraklarını kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda
kesen Samsun-Ankara karayoludur.