Çorum (kent)

Çorum ilinin merkezi. Karadeniz bölgesinin İç Anadolu’ya
yakın kesiminde Çorum ovası adı verilen ovanın
kuzeydoğu kenarında, deniz düzeyinden yaklaşık 800
m yüksekte kurulmuş olan Çorum kentinin nüfusu 116
810’dur.
TARİH
Ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmeyen Çorum
kentinin çevresindeki topraklar, eski çağlarda Hitit devletinin
elinde bulunuyordu. Yöre, İ.Ö. 1200’e doğru
Hitit devletinin yıkılmasından sonra, Friglerin, sonra da
sırasıyla Lidyalıların, Perslerin, Büyük İskender’in ve mirasçılarının
yönetimine girdi. Daha sonra Roma İmparatorluğuna
katılıp, Roma İmparatorluğumun ikiye ayrılmasından
(395) sonra Doğu Roma’nın (Bizans) payına
düştü. Kentin bulunduğu yöre, VII. yy’dan sonra Emevilerin ve Abbasilerin akınlarından etkilendiyse (bu1
dönemle ilgili Arap kaynaklarında Çorum’un adı Nakuniye
diye geçer) de, Bizans yönetimi yörede, Türklerin
Anadolu’ya girişine kadar sürdü.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) kısa süre sonra Türkler
tarafından fethedilen kent ve yöresi, Danişmentoğullarının
kurduğu beyliğin sınırları içinde kaldı. XII. yy’da
Danişmenltoğullarij ile Anadolu Selçuklu devleti arasında
birkaç kez el değiştirip, XII. yy’ın sonlarına doğru
Anadolu Selçuklu sultanı Kılıçarslan II döneminde kesin
olarak Anadolu Selçuklularının topraklarına katıldı. Kösedağ
Savaşı’ndan (1293) sonra Moğolların denetimi
altına girip, Anadolu’da Moğol etkisi zayıflamaya başlayınca
Kayseri yöresinde egemen olan Eretnaoğullarının
topraklarına katıldı. Bir süre Kadı Burhanettin’in eline
geçip, 1398’de Yıldırım Bayezit tarafından Osmanlı
topraklarına katıldı. XVI. yy’ın başlarında Şahkulu ayaklanmasının
(1509) önemli merkezlerinden biri oldu. O
yüzyılda henüz kalesinin dışına pek taşmayan kent,
XVII. yy’da da Celali ayaklanmasına katıldı. Evliya Çelebi’nin
verdiği bilgilere göre, XVII. yy’da 42 mahallesi
vardı.
Osmanlı yönetim örgütünde XVI. ve XVII. yy’larda
merkezi Sivas olan Rum eyaletine bağlı bir sancak merkezi
olan Çorum’da, yavaş yavaş dokumacılık ve deri
işlemeciliği (sepicilik) gelişti: Dokuma tezgâhlarında
özellikle çamaşırlık bez, şal, kuşak, kilim ve seccade
dokunuyordu.
XIX. yy’ın ilk yarısında nüfusu 8 000 kadar olan kent,
bir kaza merkezi olarak Ankara sancağına, aynı yüzyılın
ikinci yarısındaysa Bozok sancağına bağlandı. 1890’da
nüfusu 12 000 – 13 000’e yaklaşıp, 1893’te yeniden
sancak merkezi oldu. XX. yy başında deri işlemeciliği
büyük ölçüde gelişmiş (sepi ¡yerlerinin sayısı 73’e kadar
çıkmıştı), işlenen deriler öbür merkezlere gönderilmeye
başlanmıştı.
GÜNÜMÜZDE ÇORUM
Cumhuriyet döneminin başlarında aynı adlı ilin merkezi
olan, 1927 sayımında nüfusu henüz 20 000’i bulmayan
(19 739) kent,¡oldukça geç gelişerek, nüfusu ilk olarak
1970’te 50 000’i (54 576), 1990 sayımındaysa 100
000’i aştı (116 810).Günümüzde Çorum’un eski kesimi, kale ile çevresindeki
dar ve dolambaçlı sokaklar boyunca sıralanmış
mahallelerden oluşur. Yeni ve modern kesimler, bu eski
kesimin kuzey ve kuzeydoğusunda yayılır; geniş caddeler
arasında modern ve çok katlı yapılar yükselir. Ankara’yı
Samsun’a bağlayan önemli karayolu üstünde
yeralan kent, yakın çevresindeki önemli Hitit kalıntılarını
(Hattuşaş;,Alacahöyükgibi)jgörmeye|gelenler içinide,
bir konaklama merkezidir.