NEVRASTENİ; Alm. Neurasthenie (f), Fr. Neurasthénie (f), İng. Neurasthenia. Ruh hastalıklarından, 1869 senesinde Dr. Beard tarafından tâ- rif edilmiş bir hastalık grubudur. O zamandan bu yana pekçok hastaya nevrasteni teşhisi konulmuştur. Hâlihazırda en sık rastlanan ruh hastalıklarından, bilhassa entellektüel faaliyette bulunan kimselerde sıkıntı ile birlikte en fazla görülen rahatsızlıklardandır. Belli başlı belirtileri şunlardır: Rûhi ve bedenî yorgunluk, dikkatin dağılması, hâfızada zayıflama, konsantrasyon imkânsızlığı, huzursuzluk, uykusuzluk, çeşitli ağrılar ve birçok vak’ada cinsî yetersizlik. Hasta, gününü hekimden hekime dolaşmakla geçirir. Şikâyetleri birçok organı ilgilendirdiğinden genellikle her şikâyeti için ayrı bir mütehassısa gitmek ister. Hekimin tam olarak şikâyetlerini öğrenmesi için önceden hepsini küçük bir kâğıda dikkatli bir şeklide yazar ki, unuttuğu birşey olup da hekim yanlış teşhis koymasın. Aşırı şekilde çalışmalar da bu rahatsızlığı otaya çıkarabildiğinden, bilhassa öğrenciler arasında bu rahatsızlık için “sürmenaj” terimi kullanılır. Normal yorgunluk ne kadar fazla olursa olsun dinlenmekle geçer. Halbuki nevrastenideki yorgunluk, dinlenmekle geçmeyen bir yorgunluktur. Yorgun olarak uyanan nevrastenik şahıs yatağından kalkmak istemez. Ağzı zehir gibi acı, dili paslıdır. Başı çemberle sıkılıyormuş gibi hisseder, midesi yanar. İştahsız olduğu için ekseriya sabah kahvaltısı olarak bir sigara içer. İdrar ederken yanma ve inatçı bir kabızlığı vardır. İstemeden gittiği işinde herkesle tartışır, devamlı sinirlidir. İş hâricindeki zevklerine karşı aşın şekilde isteksizdir, nâdiren aşırı istekli olabilirler. Üşütmemek için çok sıkı giyinirler, sıhhatlerini kaybetme endişesiyle sık sık kontrollere giderler, çeşitli tetkikler yaptırırlar. Baş dönmesi, ellerin titremesi, okurken harflerin bulanması, çarpıntı, mîdede yanma, ağn, gaz, şişkinlik, sık idrar etme, oldukça fazla görülen hâllerdir.
Tedâvi için ilk yapılacak olan, hastaya fazla yorucu olmayan düzenli bir iş tavsiyesidir. Tam istirahat, fayda yerine zarar getirir. Hastalığı, kendine açık olarak anlatılmalı ve diğer organ sistemlerinde var zannettiği rahatsızlıkların kesinlikle olmadığına ikna edilmeli, doktor doktor dolaşması, çeşitli tetkikler yaptırması önlenmelidir.
İlâç olarak hafif trankilizanlar faydalı olabilir. Baş ağrısı için kas gevşeticiler ve bilhassa nortriptilin kıymetlidir. Hastaya daha önce kullandığı bütün ilâçları kestirmeli, sâdece yeni verilen bir-iki ilâcı kullanması temin edilmelidir.