EL

EL; Alm. Hand (m), Fr. Main (f), İng. Hand. Kolun
bilekten sonraki, parmak uçlarına kadar olan,
tutmaya, kavramaya, iş görmeye yarayan kısmı.
Başparmağın, diğer parmaklarla karşılıklı iş
görüp, ufak nesneleri ele alabilmesi yeteneği Allahü
teâlânın yalnız insana bahşettiği bir özellik^
tir. Bu özellik sâyesinde el, gâyet hassas ve karışık
bir âlet görevini görmektedir. İnsan beynindeki
eli temsil eden alan, hayvanlardakinden çokdaha
geniştir. Bu yüzden beyindeki bir bozukluğum
ilk belirtilerinden biri de el parmak hareketlerinim
eskisi kadar kolay olmamasıdır. n
Her türlü hareketi rahatlıkla yapabilmek için,
elde irili ufaklı 27 tane kemik vardır. Bilekte, dör*
der kemiğin düzensiz gibi görülen bir şekilde iki
sıra teşkil etmesiyle 8 kemik bulunur ki, bunlara el
bilek kemikleri denir. Avuçta da 5 tane metakarpaldenen el tarak kemikleri vardır. Parmaklarda ise 14
tane falanks kemiği denen el parmak kemikleri
bulunup, başparmakta 2 falanks, diğer parmaklarda
ise üçer falanks bulunur. Önkol (dirsek ile bilek
arasındaki kısım) kaslarından uzanan 12 kiriş (tendón)
bileğin ön yüzündeki bir bağın (ligamentin) altından
geçip, bir kılıf içinde parmaklara varır ve
parmaklarda içe doğru bükülmeyi (flexión) sağlar.
Bileğin arkasında ise dışa doğru bükülmeyi (extensión)
sağlar. Avucun aşağı dönmesine pranosyan,
yukarı dönmesine supinasyon denir ki, supinasyon
hareketi en fazla insanda gelişmiştir.
Başparmak ve beşinci parmak köklerinin altında
bulunan iki kabartıyı teşkil eden ve el tarak
kemikleri arasındaki boşlukları dolduran kaslar,
parmakların birbirlerine yaklaşıp, uzaklaşmalarını
ve el içi oynaklarındaki hareketleri sağlar.
Ele kan, iki atardamarla (arter) gelir. Bunlara
ulnar ve radial arterler denir. Ulnar arter kolun iç
tarafından, radial ise başparmağın bulunduğu taraftan
ilerler. Bu atardamarlar avuç dokuları içersinde
birleşerek bir derin, bir de sathî olmak üzere
iki kemer yapar ve bunlardan ayrılan dallar,
her parmağın iç ve dış yanlarına uzanır. Ulnar sinir,
ufak parmağın ve dördüncü parmağın iç yarısının
ön yüzlerinde deri hissini sağlar ve ayrıca beşinciyle
dördüncü parmağın ve ortaparmağın yarısının
arka yüzünün hissi siniridir. Median sinir
ise, ön yüzde diğer parmaklara gider ve bütün arkadaki
uçlarını sinirlendirir. Radial sinir de elin, arka
yüzünde geri kalan bölgelere dallar verir.
El, insan vücudunun ve kişinin özelliklerini
yansıtan en önemli organlardan bir tânesidir. Kişinin
vücut sağlığına dikkat edip etmediği, mesleği,
genel hassasiyet durumu gibi pekçok şey ellerinden
anlaşılabilir.
Tıp açısından, elin ve parmakların şekli, büyüklüğü
çok önemlidir. Birçok hastalığın belirtilerini
elde görmek mümkündür. Meselâ akromegali
(ve jigantizm) denilen devlik hastalığında, hastanın
elleri fazla büyüktür. Ulnar sinirin felcinde
’’pençe eli”, tetanide, “paralysis agitans” ve diğer
sinir sistemi hastalıklarında “ebe eli” (başparmakla
diğer parmakların bir arada bir koni teşkil
etmesi), müzmin kalp ve akciğer hastalıklarında
parmak uçlarının şişkinliği, nekris hastalığında el
yumrular, romatoit artrit denen bir çeşit romatizmada
şişmiş eklemler tipiktir. Bunlardan başka
alkoliklerdeki tipik tremor (elin ince ince titremesi)
ki bunlarda bâzan bilek düşüklüğü de vardır.
Organik hastalıklar veya basit sinirlenmelerde görülen
tremor, karaciğer sirozunda avucun (kızarması),
bâzı dolaşım hastalıklarında görülen beyaz
veya mor parmaklar, syringomyelia denen sinir
sistemi hastalığında ağrı hissinin yok olması da
tıp yönünden önemli belirtilerdir. Ancak bütünsaydığımız bu belirtiler, hastalığın diğer bulgularının
da iştirak etmesiyle teşhisi koydurur. Yâni,
sâdece eldeki belirtilere bakılarak kesin teşhis konulamaz.