OWEN, Robert

OWEN, Robert; îngiliz reformcu ve sosyalisti.
14 Mayıs 1771 günü Newtown’da dünyâya geldi,
dokuz yaşma kadar eğitim gördü. On ya$ında
bir kumaşçının yanma çırak girdi. İşverenin zengin
kitaplığından faydalanarak zamânmın büyükkısmını okumakla geçirdi. On dokuz yaşında
Manchester’de büyük bir pamuk işleme fabrikasının
başına idâreci olarak getirildi. Kısa sürede
idârecisi olduğu firma gelişti. Pamuk işleme konusunda
birçok başarılı çalışması oldu.
Owen, fabrikalarda çalışan işçilerin sosyal
meseleleriyle de ilgilendi. Daha önce çoğu küçük
yaşta olan bakımsız çocuklara eğitim, temizlik ve
iş disiplini kazandırmak yönündeki çalışmaları ve
işçiler arasındaki cinâyetlere varan anlaşmazlıkları
çözmesiyle de başarılı olmuştu. Böylece kısa zamanda
yabancı olduğu toplulukta kendisine karşı
aşırı bir sevgi ve güven hâsıl oldu. İşçilere gösterdiği
kolaylıklar, Owen’in ortaklarının, gelirleri
azalttığı gerekçesiyle îtiraz etmelerine sebep oldu.
Owen, ortaklarından ayrılarak başka fabrikalar
kurdu. Bu arada insan karakteri ve sosyal yapı ile
alâkalı yazılar neşretti. Bu yazılarında insan sevgisini
işledi.
Owen, 1815 senesinde fabrika işletmeciliğinde
sosyalizm fikirlerini, işbirliğini arttırıcı yönüyle
işlemeye başladı. Verimin artması için 1000
kişiden fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde yatakhânelerin
ortak, yemekhânelerin ortak ve diğer
sosyal ihtiyaçların ortak olarak karşılanması gerektiğini
savundu. Zirâat alanında kooperatifçiliğin
kurulmasını istedi. İdeal sosyalizmi savunduğu
için oldukça kalabalık bir taraftar topladı. Genç
yaşlarda dinsizliği seçtiği için Londra’da bir mitingte
sosyalist fikirlerini anlatırken dîne karşı
görüşlerini de açıklayınca, taraftarlarını kaybetmeye
başladı. Dinsizliği, halk arasında kazandığı
itibârının yok olmasına sebep oldu.
Owen’in fabrika işletmeciliği ve işçi teşkilâtlandırılması
ile ilgili tatbikâtları başarılı olduğu
için, bu fikirleri Owenizm olarak yayıldı. 1830
senelerinde İngiltere’de ilk işçi sendika ve ticâret
odaları birlikte kurulmaya başlandı. Owen, 17 Kasım
1858 günü Newtown’da öldü.