PEÇEVİ İBRÂHİM PAŞA

P E Ç E V f İBR ÂH İM P AŞA; Osmanlı târihçisi
ve devlet adamı. Güney Macaristan’da Mohaç ilp
Zigetvar arasındaki Peç kasabasında 1574 yılında
doğdu. Babası, Bosna’da Alaybeyoğulları diye tanınan
bir âileye mensup olan Câfer Beydir. Annesi
ise S okullu âilesindendir.
Peçevî İbrâhim, ilk tahsiline babasının sancakbeyi
bulunduğu Peç’te başladı. On dört yaşında
babası ölünce, Budin Beylerbeyi olan Gâzi Ferhad
Paşanın yanma giderek orada tahsiline devam
etti. Bilâhare Bosna’ya gelerek öğrenimini
tamamladı.
Âile geleneklerine uygun olarak serhad boyunda
vazife aldı. Anadolu Beylerbeyi Lala Mehmed
Paşa, 1593 yılındaki Osmanlı-Avusturya Seferi
sebebiyle oraya gelince, emrine girdi. LalaMehmed Paşanın katıldığı bütün askerî hareketlerde
bulundu ve on beş sene yanında kaldı. 1593-
1606 yılları arasında devam eden Nemçe Seferindeki
olayları bizzat gördüğü gibi, siyâsî müzâkerelerde
de yazılı tercüman veya delege olarak bulundu.
Estergon Kalesi ele geçirildiğinde, fetih
müjdesini sultana götürünce huzûra kabul edildi ve
Pâdişâh Birinci Ahmed Han (1603-1617) tarafından
hil’at giydirildi.
Sadrâzam Lala Mehmed Paşa, İstanbul’a dönünce
onunla berâber geldi. Sadrâzamın 1606’da
ölümünden sonra yeni sadrâzam Derviş Paşa tarafından
İnebahtı, Eğriboz, Karlı ili sancaklarının
tahriri ve yoklamasıyla vazifelendirildi. Kuyucu
Murâd Paşa zamânında başka vazife verildiyse
de kabul etmeyerek memleketi Peç’e döndü.
Bir müddet burada kaldıktan sonra, 1618’de Diyarbekir
defterdarlığına tâyin edildi. Tokat, Tuna
ve Anadolu defterdarlıklarında bulunduktan sonra
Kırka Sancakbeyi olarak memleketine döndü.
Buradan bâzı defterdarlık vazifelerine tâyininden
sonra 1641’de resmî vazifelerden tamâmen ayrıldı.
Peç’te ve Budin’de sâkin bir hayat yaşayarak
ölümüne kadar meşhur iki ciltlik Peçevî Tâ rihi1
ni yazmakla vaktini geçirdi. Macar dilini çok iyi
bilmesi, yabancı târih kitaplarını da tetkik etmesine
yardımcı oldu.
Peçevî İbrâhim’in ölüm târihi kat’î belli değildir.
1649 veya 1651 olarak tahmin edilmektedir.
Kabri memleketindedir.
Peçevî İbrâhim Efendi, meşhur târih kitabını
yazmaya 1640 târihinde başladı. Macaristan’ın
Osmanlı yönetimindeki târihini ve bunların geçirdiği
değişiklikleri anlatan eserini, Budin Beylerbeyi
Kara Mûsâ Paşaya sundu. Onun tavsiyesiyle
barış zamânındaki olayları da içine alacak
şekilde eserini yeni baştan yazarak genişletti.
Kânûnî Sultan Süleyman Hanın 1520’de, tahta
geçişinden 1648’e kadar geçen olayları anlattığı
eserine, daha sonraki senelerde Tameşvar Defterdârı
Belgradlı Mustafa ibni Ahmed Efendi
1635-1648 yılları, Mehmed Paşa 1640-1648 yılları
için zeyl (ek) yazdılar. 1520-1648 yılları arasındaki
Osmanlı târihini en iyi anlatan, kaynak
olan bu eser, yazılı kaynaklardan başka, yazarın
kendi müşâhedelerini ve hâtıralarını da içine toplamıştır.
Eser, Târih-i Peçevî adıyla 1864-1866
yıllarında bastırıldı.