PİLSUDSKİ, Jozef

PİLSUDSKİ, Jozef; Birinci Dünyâ Savaşı
sonu memleketini bağımsızlığa kavuşturan Polonya
devlet adamı, mareşal. 5 Aralık 1867 günü
Zulow’da dünyâya geldi. Polonyalı soylu bir âileden
gelir. İlk öğreniminden sonra tıp tahsilini yapmaya
başladıysa da, yarım bırakıp Vilna’ya (bugünkü
Vilnius) döndü. Karl Marx’i okumağa başladı.
Teoriden ziyâde pratik olmayı istiyordu.
Üçüncü Aleksandr’a suikast plânlamaktan 1887
senesinde tevkif edildi ve beş seneliğine Sibirya’ya
sürüldü. Dönüşünde, yeni kurulan Polonya
Sosyalist Partisine üye oldu. Burada Robotnik (işçi)
gazetesini çıkararak, Marx’in fikirlerini yaymağa
başlayınca 1900 senesinde karısı ile birlikte
tevkif edilerek Varşova Hapishânesine atıldı. Buradan
kaçması imkânsız olduğu için akıl hastası rolü
yaparak Petersburg Askerî Hastânesine gönderildi.
Buradan kaçmaya muvaffak oldu. 1904 senesindeki
Japon-Rus savaşında Japonya’ya giderek
Rusya aleyhinde çalışmalar yaptı. 1905 senesindeki
Rus İhtilâlinin başarısızlıkla netîcelenmesine rağmen,
Rusya’nın içte ve dışta bulunduğu karışıklığı
iyi değerlendiren Pilsudski, Polonya askerî teşkilâtını
kurmaya başladı.
Birinci Dünyâ Savaşı çıktığı vakit, PolonyalIlardan
meydana gelen üç tümenden birinci tümenin
başında savaşa katıldı. Bu arada asker sıkıntısı
çeken Avusturya-Macaristan ve Almanya,
doğu cephesinden batıya kaydırılmak istenen
Alman askerlerinin yerini Polonya birlikleriyle
doldurma ümidiyle Kasım 1916’da PolonPolonya
Devlet Konseyinde askerî bölümün başına
getirilen Pilsudski’nin konumu 1917’deki Sovyet
komünist İhtilâliyle beklenmeyen bir şekilde
güçlendi.
Savaştan sonra, 10 Kasım 1918 günü Polonya
ordusunun başına Başkomutan ve devletin başına
Başkan olarak geçti. Bundan sonra Polonya’yı
Kızılorduya karşı korumak üzere çalıştı.
Kızılordunun Almanya içlerine girdiği sırada,
doğu kısmındaki târihî Polonya’yı işgâl etti. 1920
senesinde Kızılordu ile savaştı ve savaşı kazandı.
1923 senesinde istirahat etmek için yönetimden
çekildi. Fakat 1926 senesindeki ekonomik
kriz sırasında tekrar parlamentoya girdi. Mecliste
yapılan seçimde Cumhurbaşkanı seçildiyse
de bu görevi kabul etmeyip, Savunma Bakanlığına
baktı. 1928 ve 1930 senelerinde başbakanlık
yaparken sertleşerek siyâsî parti ileri gelenlerinden
bir kısmını tevkif ettirdi.
1933 senesinde Hitler Almanya’nın başına
geçince batı kısımlarında orduyu güçlendirmek
üzere faaliyete geçti. Hitler’le görüşmeyi reddetti.
Pilsudski, 12 Mayıs 1935 günü akciğer
kanserinden öldü. Yazıları, günlük emirleri ve
konuşmaları kitap hâlinde yayınlandı.