PİSTON

PİSTON; Aim. Kolben, Piston (n), Fr. Piston
(m), İng. Piston. Bir silindir içine hassas olarak
uyarak ileri-geri hareket eden silindirik veya disk
şeklinde parça. Motor, pompa ve kompresör gibi
makinalarda silindirden dışarı uzanan (biyel) piston
koluna bağlı olarak kullanılır.
Bir otomobil motorunda yakıt-hava karışımı
silindir içinde ateşlendiğinde genişleyen gazlar
pistonu aşağıya iterek piston koluna (biyel)
bağlı olan krank milini döndürür. Bu buhar makinasında,
yüksek basınçlı buhar silindirin bir
ucundan girerek pistonu iter. Bu ilerleme hareketi
pistona bağlı krank-biyel mekanizması yardımıyla
dönme hareketine çevrilir. Bu pompada
piston elle veya bir makina ile hareket ettirilerek
su veya sıvıların hareket ettirilmesinde veya yükseğe
basılmasında kullanılır. Bir kompresörde
makina veya motor pistonu çalıştırarak silindir
içindeki hava veya diğer gazların daha yüksek bir
basınçta sıkıştırılmasını sağlar.
Eldeki bilgilere göre M.Ö. 200 veya M.S.
200 sıralarında piston, Bizanslı Phito, Aleksandrialı
Ctesibius ve Hero tarafından tasarlanmıştır.
Fakat genel olarak kullanılması verimli mâdenlerden
su tahliyesi için kullanıldığı 1550 yılına
kadar gerçekleşmedi. 1712 senesinde Thomas
Newcamen, pistonu ilk defâ buhar makinasında
kullandı. Bugün pistonun, motor silindirlerinde ve
pistonlu pompalarda geniş bir kullanma sahası bulunmaktadır.
Piston, yapı îtibâriyle gövde, sızdırmazlığı
sağlayan segmanlar ve biyel ile bağlantıyı sağlayan
mafsaldan meydana gelir. Gövde ve segmanlar,
patlamalı motorlarda yüksek sıcaklıklara dayanması için alaşımlı çelikten yapılır.
Segmanlar makina ve akışkanın cinsine ve sıcaklığına
göre kenevir, keçe, dökme demir, çelik,
bronz, kösele ve kauçuktan yapılabilir. Hidrolik
cihazlarda sızdırmazlığı sağlamak için kauçuk ve
köseleden yapılan segmanlar kullanılır. Pistonlarda
en önemli problem bunların gövde ve segmanlarının
aşınmasıyla sızdırmazlıklarını kaybetmeleridir.
Bu sebeple bilhassa yüksek basınçta
çalışan motor pistonlarının silindirine sürtünen
yüzeyleri iyice işlenip parlatılarak ısıl işlemle
sertleştirilir.