ÂDASOĞANI

Arabçası : Eşkıl, Unsul, Basal el ber, Basalii’l-Fe’r, Zürretü’l Habeş

Farsçası : Piyaz-ı rumî, piyaz-ı deşti Lâtincesi : Sea onion, Scille, Scillae bıılbus, Urginea maritima, Pancratium.

Yetiştiği yer ve çeşitleri: Akdeniz ikliminde yetişir, bir çeşittir.

Kullanılan maddesi: Tohumları, kökü, soğanı.

Tıbbi Özellik ve Faydaları:

a) Acı ve zehirlidir, zambakgillerden olup çiçekleri yeşil ve beyaz damarlıdır. Yaprağı süsen yaprağına benzer, uzun şerit şeklindedir.

b) Kökü topraktan çıkarıldıktan sonra, hamur ile sıvanarak tandır veya fırında pişirilir ve kabuğu soyularak bir ağaç bıçakla iki parçaya bölünür. Daha sonra ipliklere dizilerek gölgede kurutulur. Ondan sonra, dövülerek toz hâline getirilir, bal ile karıştırılarak yakısı saçkırana ve soğuktan ileri gelen ağrılı yerlere konulursa faydası görülür.

c) Bir miktar su ve biraz ada soğanı ile hamur pişirilerek kaşıkla yutulursa nefes darlığına, yorgunluğa, dalak ağrısına, göğüs ve mafsal ağrılarına, akciğer marazına, ayak ve baş ağrılarına, siyatiğe iyi gelir.

d) Âda soğanının 5 dirhemi (18 gr.) 20 dirhem (80 gr.) zambak yağı ile beraber ateşte pişirilip suyu çıkarıldıktan sonra taban altına sürülür ve yere basmadan yatağa girilirse, erkekliğini kayıp eden kimseler yeniden elde ederler.

e) Kökü iç yaralarına, sıtma hastalığına, kökünün saçakları müzmin nezleye ve nefes darlığına faydalıdır. Kökünün saçakları sirke ile dövülerek elde edilen bu karışım hamamda cüzzam yaralarına sürülse yaraları geçirir. Tohumlan döğülüp balla karıştırılarak yenirse sindirimi düzene sokar. Suyu un ile karıştırılıp hap haline getirilerek yenilirse karaciğerden ileri gelen (istiska) rahatsızlıklarını geçirir.

f) Suyundan içirilirse mideye, dimağa, mesane taşlarını eritmeye, rahim ağrısına, dalak şişmesine, boğaz ağrısına, eski öksürüğe iyi gelir. Suyu sağır kulaklara damlatılsa işitme kudretini artırır, balgamı söktürür. Soğanı evin kapısına asılırsa zararlı haşaratlardan ev kurtulur. Soğanı pişirilip yılan sokan birine yedirilirse fayda görür. Yaprağın üsaresine iki misli bal katıp pişirilip yenirse iç organ ağrılarına ve ihtiyarlara çok faydalıdır. Bu soğanı her zaman pişirerek kullanmak lâzımdır.