PROTESTO

P R O T E S TO ; Aim. Protest (m), Fr. Protet (m),
protestation (f), İn g . Protest. Bir hareketi, işi,
haksız, usûlsüz kabul ederek ona karşı olduğunu
belli etmeye çalışma, kabul etmeme, kınama, reddetme
eylemi. Beğenmediğine, doğru bulmadığına
karşı çıkmak insanın yaratılışında vardır. İnsanlık
târihi boyunca insanlar gerek topluluk, gerekse
fert olarak bir işin yapılmasını sağlamak
veya yapılmasına mâni olmak için protesto silâhına
başvurmuşlardır. Protesto; aktif bir işi yapmak
sûretiyle olduğu gibi, pasif bir işi yapmamak sûretiyle
de olabilir. Açlık grevi, fabrikayı çalıştırmamak
gibi.
Toplu yapılan protesto gösterileri, idâreler ve
hükümetler üzerinde gerek demokrasi, gerekse diğer
rejimlerde etkili olmaktadır. Bu rejimlerde
idâreciler, iktidara gelebilmek için halkın tepkisine
dikkat etmek zorundadırlar. Güney Amerika’da
kadınlar boş tencere, Avrupa’da boş filelerle protestoya
giriştiklerinde hükümetler seçimi kaybetmiş,
demektir.
Komünist rejimlerde her türlü protesto yasak
olmasına rağmen, Polonya’da olduğu gibi zaman
zaman büyük protesto gösterileri görülmektedir.
Protesto; ferdî, İçtimaî, mahallî, genel, millî
fikrî ve milletlerarası olabilir.
Hukûkî protesto: Bir kimseyi mütemerrit,
yâni “yapmakla yükümlü olduğunu yapmamış olmak”
durumuna sokmak veya bir hakkın düşmesini,
kaybolmasını önlemek maksadıyle resmen
tebligât yapılarak ihtarda bulunulması.
Hukûkî protestoya yerine göre, îtiraz, îtiraz beyannâmesi,
ihtamâme veya ihtar mektubu da denir.
Hukûkî protesto, ticâret hukûkunda ve borçlar
hukûkunda kullanılır.
Protesto, Ticâret Hukukunda en fazla uygulama
alanını kıymetli evrakta (çek, poliçe, bono,
emtia senedi vs.) bulur.
Poliçede protesto iki çeşittir:
a) Ödememe protestosu: Ödememe durumunun
resmen noter aracılığıyla tespit edilmesidir.b) Kabul etmeme protestosu: Poliçeyi ödemesi
gerekene poliçe sunulduğunda, bunun poliçeyi
kabul etmediğinin resmen noter aracılığıyla
tespit edilmesidir.
Bonoda (emre muhairer senette) protesto: Poliçedeki
hükümlere tâbidir.
Çekte protesto: Vaktinde ibraz edilmiş olan çekin
ödenmediğinin resmen tespit ettirilerek, çeki
yazan ve ciro edenlere bildirilmesidir. Borçlar hukukunda
protestoya daha çok kirâ akdinde rastlanır.
Kirâlayan, kirâcı borcunu ödemezse, kirâcıya
protesto çekerek belirli bir zaman verir. Bu zaman
içerisinde de borcunu ödemezse akdi fesh
edeceğini bildirir.
6570 sayılı kânuna göre, kirâcı hakkında borcunu
ödememekten dolayı tahliye dâvâsı açılabilmesi
için, bir yıl içnde 2 defâ borcunu ödemesi
için yazılı ihtar ile protesto çekilmesi gerekir.
Protesto notası: Herhangi bir davranışın haksız
görülerek tasvip edilmediğini bildiren, başka bir
devlete karşı Dışişleri Bakanlığınca yapılan resmî
açıklama. (Bkz. Nota)
Tehlikeli fırtına sırasında denize atılan yük
için tutulan tutanağa da protesto denir.