MEHMED VEHBİ

MEHMED VEHBİ; Türkiye Büyük Millet Meclisi
Hükümetinin Üçüncü Şer’iye ve Evkaf Vekili
(Bakanı). 1861 yılında Konya’nın Hâdim kazâsınm
(ilçesinin) Kongul köyünde doğdu. 1949 yılında Konya’da öldü. Konyalı Vehbi Efendi ismiyle
meşhur olup, ilk tahsilini köyünde yaptı.
Daha sonra Tokmakzâde Mehmed Efendi ve Hâfız
Ahmed Efendiden sarf, nahiv; Konya Şirvaniye
Medresesinde Kadınhanlı Hacı Hüseyin Efendiden,
Molla Câmî denilen Arapça gramer kitabını
okudu. Tavaslı Osman Efendiden fıkıh ve fıkıh
usûlü derslerini aldıktan sonra ders okutmaya ve
icâzet vermeye başladı. 1899 yılında Mahmûdiye
Medresesi müderrisi, 1901 yılında Konya Hukuk
Mahkemesi üyesi oldu. 1907-1908 yılında, İstanbul’da
açılan Mekteb-i Hukuk (Hukuk Fakültesi)
öğretim üyesi oldu.
1908 yılında İkinci Meşrûtiyetin îlânından sonra,
Konya Mebûsu olarak İstanbul Mebûsân Meclisine
katıldı. Bir ara Konya Vâli Vekilliğine getirildi.
Altı ay kadar bu vazifede bulundu. 1919 yılında
tekrar İstanbul Mebûsan Meclisine Konya
Mebûsu olarak seçildi. 16 Mart 1919’da İstanbul’un
İngilizler tarafından işgâli üzerine meclis tarafından
bâzı milletvekilleriyle Mehmed Vehbi de Ankara’ya
gönderildi. Siyâsî hayattan çekilinceye kadar
Atatürk’ün yanında kalıp, onun düşüncelerini
bütünüyle destekledi. Ankara’da bulunduğu bu sıralarda
Çumra’da çıkan isyânı bastırmak üzere Rafet
Paşa ile birlikte Konya’ya gitti.
Mehmed Vehbi, 23 Nisan 1920 yılında Ankara’da
açılan Büyük Millet Meclisine Konya Mebûsu
olarak katıldı ve bir müddet de meclis Başkan
Vekîli olarak bulundu. Daha sonra askere erzak
toplamak için Konya’da kaldığı sırada, Atatürk’ün
bir telgraf göndererek çağırması üzerine
Ankara’ya döndü. Fevzi Paşa kabînesindeki Şer’iye
ve Evkaf Vekilliğinden çekilen Eskişehir Mebûsu
Abdullah Azmi Efendinin yerine tâyin edildi.
Bu görevde iken 1922 yılının Kasım ayında OsmanlI
Pâdişâhı Vahideddîn Hanın hal edilmesine
dâir verdiği fetvâsı, mecliste ittifakla kabûl edildi.
Daha sonra Şer’iyye Vekilliğinden ayrılıp, Şemseddîn
Günaltay’m tavsiyelerine uyarak Hülâsatü’l
Beyân fî Tefsîri’l Kur’ân adlı eserini yazdı. 1949
yılında 87 yaşındayken Konya’da öldü. Cenâzesi
Musallâ Kabristânına defnedildi.
Eserlerinin en tanınanı Hülâsâtü’l-Beyân fî
Tefsîr-il-Kur’ân’dır. Bundan başka; Akâid-i Hayriyye,
Ahkâm-ı Kıır’âniyye ve Sahîh-i Buhârî
muhtasarının tercümesi ve Siyâsî Hâtıraları vardır.