AMERİKA

Nüfusu_____ ______ Yüzölçümü En yüksek noktası…. En alçak noktası Ölü Vâdi (denizseviyesinden ……………………………………………………….90 m aşağı). 650 milyon En uzun nehri 42 Milyon km2 Aconcagua(6960 m) En büyük gölü Ortalama yükseklik
Mississippi (6730 km Mi s suri ile beraber.)
Superior 625 m

İklim ve bitki örtüsünün gösterdiği değişikliğe bağlı olarak çeşitli hayvanlara rastlanır. Batıdaki ormanlarda geyikler, kuzey bölgelerde de kutup ayısı, fok, mors gibi soğuk bölgelerin hayvanlan yaşar. Kuzey Amerika’da çok sayıda timsah ve maymun da vardır. Bir zamanlar bilhassa batı ABD’de görülen yaban sığırlarının sayıları son yıllarda azalmaya başlamıştır. Aynca balık türleri bol bulunur. Bilhassa som balığı meşhurdur. Dünyânın en büyük ve zehirli yılanları bu kıtada yaşar. Nüfus ve Sosyal Hayat Kuzey Amerika nüfusu Doğu Asya ve Avrupa’da yaşayanlardan azdır. Dünyâ nüfûsunun %
12’sini barındırır. Buna rağmen ABD’nin kuzeybatı ve Kanada’nın güneybatı bölgeleri kilometrekare başına düşen nüfus bakımından dünyâda ön sıraları alırlar. Bundan başka Chicago bölgesi ve Meksika körfezine doğru olan bölgeler de oldukça kalabalıktır. Los Angeles, San Fransisco ve Mexico da Büyük Okyanus kıyısının kalabalık yerleşim yerleridir. Grönland ve Kuzey Kanada’nın içlerinde nüfus çok azdır. Nüfus hızla artmaktadır. Nüfus devamlı hareket hâ- lindedir. Nüfusun bugüne kadar hızla artmasına sebep, yapılan göçlerdir. Göçlerin büyük bir kısmı Avrupa’dan diğer bir kısmı da Afrika’dan yapılmıştır. Bugünkü hızlı artışın sebebi ise, ileri hayat şartlarıdır. Dil ve din: ABD’nde İngilizcenin, Amerikan İngilizcesi denilen çeşidi konuşulur. Kanada’da ise geçerli lisan Fransızcadır. Ancak bâzı yerlerde İngilizce de konuşulur. Kuzey Amerika’nın güneyinde ve Meksika’da İspanyolca konuşulurken, Kızılderililer ve Eskimolar aralarında kendi lisanlarını kullanırlar. Din bakımından kıta ekseriyetle Hıristiyan- dır. ABD halkının çoğu protestan, İspanyolca konuşulan yerlerin halkı katoliktir. İslâmiyet ise gittikçe yayılmaktadır. Ekonomi Kuzey Amerika bakır, demir, kömür, petrol, bakımından diğer kıtalardan daha zengindir. Kıta tabiî gaz ve hidroelektrik enerjileri üretiminde dünyâda en önde gelir. Kuzey Amerika’da başlıca kömür yatakları ABD ve Kanada’dadır. Ayrıca zengin petrol, demir, kükürt, nikel ve uranyum yatakları vardır. Dünyânın en önemli uranyum kaynaklarından birisi de Kanada’dadır. Petrol gibi önemli madenler ABD ve Kanada’da; kurşun, çinko ve gümüş yatakları da Meksika’da bulunur. Kanada ayrıca mısır, pamuk, arpa, pirinç üretiminde önde gelir. Et hayvanları bakımından da zengindir. Kıtanın özellikle kuzey kıyılarında ve Büyük Göller bölgesinde yaygın olarak balıkçılık yapılır. Kuzey Amerika’da ulaşım çok ileri olup, hava, demir ve karayolları büyük ölçüde gelişmiştir. Ayrıca dünyânın en modern haberleşme sistemine sâ- hiptir. Her gün 2000 çeşit gazete yayınlanmaktadır.

Güney Amerika
Fiziki Yapı Yaklaşık olarak 17.832.000 kilometrekaredir. Kuzey-güney doğrultusunda 7200 km uzunluğunda, doğu-batı doğrultusunda 5300 km genişliğin- dedir. Kıtada belli başlı dört yüksek bölge vardır.Bunlar; And ve Guyena dağları ile, Patagonya ve Brezilya yaylalarıdır. And Dağları, dünyânın en uzun sıra dağlarıdır. Güney Amerika’nın batı kıyılarını tamâmen çevirirken, Bolivya platosu denen yüksek bir bölgeyi meydana getirirler. En yüksek tepe olan Aconcagua, Bolivya sınırları içerisinde ve denizden 6969 m yüksekliktedir. Tepelerinde bir çok göl vardır. Bunların en büyüğü Peru-Bolivya sınırındaki Titicaca gölüdür. Güney Brezilya’daki İgu- assu ve Paraguay’ın güney sınırını çizen Parana Irmakları su debisi fazla olan ırmaklardır. İç bölgelerde bulunan Amazon Irmağı ise, dünyânın sâniyede en fazla su taşıyan ırmağıdır. Amazon bölgesi uzun ve tropik ağaçlarla kaplıdır. Bu bölgenin bir çok yeri de bataklıktır. Güney Amerika göller bakımından fakirdir. Bunların en büyükleri Titicaca ve Poopo gölleridir. Her ikisi de denizden bir hayli yüksektir.
İklimi ve Bitki Örtüsü Güney Amerika’nın yer şekillerinin farklılık göstermesi kıt’ada çeşitli iklim tiplerinin bulunmasına sebep olur. Ekvator tipi, tropikal, ılıman ve soğuk iklim görülür. Amazon bölgesi, kuzeydoğu ve kuzeybatı kıyılarıyla Şili’nin güneybatısı bol yağış alan bölgeleridir. Kıtanın güneydoğu bölgelerinde denizin tesiriyle en soğuk ayda bile sıcaklık sıfır derecenin üstündedir. Kıtanın doğu ve batı kıyılarında Okyanus akıntıları iklimi etkiler. Peru akıntısı kıtanın güneybatı kıyısını soğutur. Amazon havzası, “Selvâ” denilen büyük tropikal ormanlarla örtülüdür. Ormanlar çok geniş bir alana yayılmıştır. Bu ormanlarda kauçuk, ceviz ağaçları ve sert odunlu ağaçlar vardır. Kıta diğer ağaç çeşitleri bakımından da çok zengindir. Patagonya’da bozkır bitkileri, Amazon havzasının güneyindeki ormanlarda da bol mikdârda çam ağacı bulunur. Şili, çam ve yaprakları dökülen ağaçların meydana getirdikleri sık ormanlarla kaplıdır. Güney Amerika’da çok çeşitli hayvan türleri bular, tapirler ve kan emen yarasalar gibi vahşî hayvanlarla, sürüngenlerden yaygın olarak görülen boa yılanları, zehirli yılanlar ve timsahların çeşitli türleri sayılabilir. Kıta, kuş türleri bakımından da zengindir. Ayrıca bilhassa güney bölgelerde çeşitli gâ- yeler için “Lama” denilen bir hayvan yetiştirilir. Nüfus ve Sosyal Hayat Güney Amerika kıtasının nüfûsu yaklaşık 300 milyonun üzerindedir. Kıtanın kuzeyindeki kıyı bölgelerde küçük topluluklar hâlinde Cariblar ve Aramak yerlileri yaşarlar. Kıtanın yerlileri, an’ane- lerini ve hayat şekillerini devam ettirmektedirler. Güney Amerika nüfûsu zenci ve beyazlardan müteşekkildir. Kıtada fakirlik yaygındır. Dünyâdaki beslenme yetersizliği görülen belli başlı bölgelerden biri de burasıdır. Ekonomi Güney Amerika’nın toplam üretiminin yarısını tek başına Brezilya gerçekleştirir. Onu Arjantin ve Venezuela tâkib eder. Arjantin’de bol mikdarda büyük ve küçük baş hayvan beslenir. Brezilya kahve yetiştirmede dünyânın önde gelen ülkelerindendir. Kıtada liman inşâsı ileridedir. Arjantin deniz yoluyla çok mikdarda tahıl ve et ihraç eder. Venezuela, dünyânın en önemli petrol yataklarından birine sâhiptir. Ayrıca, Arjantin, Brezilya, Ekvador, Peru ve Kolombiya’da petrol yatakları bulunmuştur. Kıtanın en önemli yer altı kaynağı kolombiyumdur. Güney Amerika’da bilhassa kıtanın batı kısmı demiryolu yapımına müsâit değildir. Çok zor şartlar altında demiryolları inşâ edilmiştir. Demiryolları yapımındaki güçlük yüzünden su yollarından büyük ölçüde istifâde edilir. Nakliyâtın büyük bir kısmında uçak kullanılır. Hemen hemen her şehirde hava alanları vardır.

Orta Amerika Amerika kıt’asının iki yarısını birbirine bağlayan dar bölge. Yüzölçümü 600.000 kilometrekaredir. Fizikî Yapı Orta Amerika’nın güneybatısı dağlıktır. Dağlar kuzeydoğuya gittikçe alçalır. Kıt’anın güneybatı kıyıları ovalık olmakla birlikte, bunlar dağlar ile deniz arasında dar bir şerit hâlinde bulunurlar. Panama Kanalı Orta Amerika’nın en dar yerindedir. Bu kanal, Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanusu birbirine bağlar. Orta Amerika dağlarının en bâriz özelliği, jeolojik bakımından yeni meydana gelmiş olmasıdır. Volkanik bir bölge olan Orta Amerika’da 250 kadar yanardağ vardır. Kıtada sık sık deprem olur. Bölgedeki bütün önemli şehirler hemen hemen deprem kuşağı üstünde bulunurlar. Orta Amerika’da dağların yamaçları denize doğru uzandığından akarsular sâdece kıyı ovalarını sular ve en kısa yoldan denize dökülür. Bundan dolayı bölgede mühim denebilecek akarsu yoktur. Bölgenin başlıca gölleri: Nikaragua sınırları içerisinde batıda bulunan Managua ve Nikaragua gölleridir. İklimi ve Bitki Örtüsü Orta Amerika’da tropikal iklim görülür. Rüzgârlar bölgede devamlı tesirlidir. Bu yüzden kıyı bölgelerinde ılıman iklim hâkimdir. Bölgedeki vâ- dilerde de ılıman iklim görülürken, yüksek bölgelerin iklimi soğuktur. Orta Amerika’da iklime bağlı olarak bilhassa tropikal ürünler yetişir. Kahve ve muz bölgenin başlıca ürünleridir. Karayib Denizine doğru olan kısımlar balta girmemiş sık ormanlarla örtülüdür. Bu ormanlarda bol miktarda kauçuk, maun, sedir ve palmiye ağaçları vardır. Orta Amerika’nın en çok rastlanan hayvanları maymun ve papağandır. Bölgenin kuzey kısımlarında yabânî olan kurt, geyik, tavşan, sincap gibi hayvanlara rastlanır. Ekonomi Orta Amerika, Kuzey Amerika gibi mâden bakımından çok zengindir. Bölgenin bir çok yerinde bol mikdârda altın, gümüş, bakır, kalay, kurşun, demir, çinko ve kömür çıkarılır. Orta Amerika’nın ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanır. Bölgede elde edilen çiklet hammaddesi ve şeker ihrâcı sâyesinde gelir sağlanır. Hindistan cevizi yetiştirilmesi ve arıcılık ileri metotlarla yapılır. Ayrıca çok mikdârda muz yetiştirilir. Orta Amerika’nın çoğu yerlerinde sığır beslenir. Bölgenin iç ulaşımı yetersizdir. Bunda bölgenin yüksek ve engebeli olmasının büyük rolü vardır. Taşımacılık daha ziyâde hayvanlarla, dış ticâret ise denizyolu ile yapılmıştır.