BADEMCİKLER

BADEMCİKLER; Alm. Mondel, Tonsille (f),
Fr. Tonsille (f), İng. Tonsil. Ağız boşluğu ile yutak
arasının iki yanında bulunan bâdem biçimindeki
büyükçe iki salgı bezi. Çatısı katılgan dokudan
meydana gelmiş olan bâdemcikler, lenf dokusu
özelliğindedir. Yükseklikleri 2-2,5 cm, genişlikleri
1,5 cm kadardır.Bâdemcikler, küçük yaşlarda gelişmiş olup,
büyüktürler. Erginlik çağma yakın küçülmeye başlarlar.
Erişkinlerde çocuklara oranla daha az bir
yer kaplarlar. Görevleri tam açıklık kazanmamış
olmakla berâber, bütün lenf dokusunun görevi olan,
vücudu, yabancı madde ve mikroplara karşı savunmak
olduğu söylenebilir. Bâdemcikler, kiripta
denilen girintilerine yakalanmış olan bakteri ve diğer
hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı antikor
denen bağışıklık cisimleri meydana getirirler.
Normalde insanın ağız ve boğazında birçok
mikroorganizma bulunur. Vücudun direncinin düştüğü
durumlarda veya yalnızca bu bölgenin korumasız
kaldığı hal®rde bu mikroplar, bâdemcikler
ve üst solunum yollarındaki çeşitli hastalıklara
sebeb olurlar. Bâdemcikler, vücudun en çok mikropla
karşılaşan yerlerinden birisi olup, yine vücudun
en sık iltihaplanan parçalarındandır.
Bâdemciklerin iltihabına anjin ismi verilir
(Bkz. Anjin). Streptokok denilen bakteri grubunun
yaptığı anjinler, böbrekte nefrit ve eklem-kalb romatizmasına
sebeb olduğundan, ciddî olarak tâkip
ve tedâvî edilmelidirler.
Boğazdaki lenf dokusu sâdece iki adet bâdemcikten
ibâret olmayıp yutak girişindeki lenf bezleri
bir halka meydana getirirler. Bu büyük ve küçük
bâdemcikler topluluğuna “Waldeyer’in lenf halkası”
adı verilir. Bu dokudaki bâdemcikler çıkanlsa bile
kalan lenf dokusu iltihaplanarak anjin ortaya çıkabilir.
Bu sebeple birkaç yıl önceye kadar çok sık
yapılan bâdemcik ameliyatı giderek daha az oranda
yapılmaktadır. Bâdemcik iltihaplarını önceden
tedbirlerle önleyerek ameliyat yapma mecbûriyeti
ortadan kaldmlabilir. Çünkü 10 yaşından îtibâren
bâdemcikler kendiliklerinden küçülürler.
Bâdemcik ameliyâtı: İki ana ameliyat tekniği
vardır. Bunlardan birincisinde, iltihaplanan kısım
çıkartılır kirbu tip ameliyat artık kullanışlılığını
kaybetmiştir. Diğer metodda ise iltihaplı bâdemciklerin
tamâmı ve yanısıra iltihaba iştirâk
eden diğer lenf bezleri çıkartılır. Ameliyat ancak
senede 5-6 defâ veya daha sık iltihaplanan bâdemciklere
uygulanır. Daha seyrek iltihaplanmalara
karşı, rahatsızlık zamanında hemen tedâvi
uygulanmalıdır. Aksi halde kalb, böbrek ve mafsal
iltihaplanmaları kaçınılmaz olur.
Hastalıklarından korunma: Yapılacak en
önemli iş vücut direncini yüksek tutmaktır. Havası
kirli, tozlu yerlerden kaçmak, gıdâ temizliğine
çok dikkat etmek lâzımdır. Soğuk-sıcak farklarının
da hastalıkta önemli rol oynadığını unutmamak
gerekir.
Hastalıklarında yapılacak işler: İltihâbm
çevre dokulara yayılması ve ilerleyici karakterde
olması durumunda cerrâhi müdâhale gerekir. Hafif
seyreden hallerde sıvı gıdâlar almalı, soğuk vesıcak yiyip içmemelidir. Ağrıyı kesmek için aspirin
ve benzeri ağrı kesiciler kullanılabilir. Virüslerin
yaptığı bâdemcik iltihapları birkaç günde
kendiliğinden geçer. Bakterilerden olan iltihaplarda
ise doktor kontrolünde antibiyotik tedâvî
yapılması uygundur.