ATLAS OKYANUSU

ATLAS OKYANUSU; Alm. atlantischer Ozean,
Fr. Océan Atlantique, İng. Atbantic Ocean.
Dünyânın ikinci büyük denizi. Büyüklük bakımından
Büyük Okyanustan sonra gelir. Doğusunda
Avrasya ve Afrika, batısında Amerika (kuzey ve
güney) bulunur. Bu okyanus, eski dünyâ ile yeni
dünyâyı birbirinden ayırır.
Bâzıları Kuzey Buz Denizi ile Antarktika Okyanusunu
da Atlas Okyanusuna dâhil ederler.
Umûmî kanâat, Kuzey Buz Denizi ile Antarktika
Okyanusunun buraya dâhil olmadığı ve bunlarınsâdece kuzey ve güney sınırları meydana getirdiğidir.
Atlas Okyanusunun uzunluğu 15 bin kilometreye
yakındır.
Atlas kelimesinin bu okyanusta battığı öne
sürülen “Atlantis” kıtasından geldiği ileri sürülür.
Atlas Okyanusunun yüzölçümü 106.463.000 kilometrekaredir.
En geniş yeri Avrupa-Meksika
Körfezi arasında olup 8000 kilometredir. Atlas
Okyanusu “S” şeklindedir. Güney Amerika’nın
doğu kısmındaki çıkıntı ile Afrika’nın batı kısmındaki
çıkıntı birbiriyle birleştirildiklerinde
birbirlerine uyarlar. Atlas Okyanusunun yatağı da
“S” şeklindedir. Bu şekildeki sırt, okyanusu ikiye
böler. Bu sırt muazzam bir dağ silsilesidir.
Bu denizaltı dağ zincirinin iki tarafındaki kısımlarda
genişliği 800 km ve derinliği 3-5 bin m
olan derin vâdiler vardır. Okyanusun dibi kırmızı
kil ile, yukarıları ise hayvan kalıntıları ile kaplıdır.
Atlas Okyanusunun yatağı, Azor Adalarında
başlar. İngiltere ile Kanada arasında bir yayla şeklinde
uzanan bu düzlük çok büyüktür. Avrupa ile
Amerika arasındaki telgraf kabloları bu yaylaya
döşendiği için buna “Telgraf Yaylası” denir. Atlas
Okyanusunun en derin yeri Porto Rico’nun kuzeyindedir.
Buranın derinliği 8750 metredir. Newfoundland’ın
doğusunda derinlik 6000 m ve Güney
Atlas Okyanusunda ise 8260 metredir. Atlas Okyanusu,
doğusundaki Akdeniz, Kuzey Denizi, BalBaltık
Denizi ve Karadeniz ile irtibatlıdır. Okyanusun
doğu kıyılarının uzunluğu 50 bin km, batı kıyılarının
uzunluğu 80 bin kilometredir. Kuzey Amerika
ve Avrupa sâhilleri çok girintili ve çıkıntılıdır.
100 m derinliğe kadar olan sıcaklık; yüzeyindeki
sıcaklık ile aynıdır. Yüzeyi sıcak olan kısımlarda
derinlere inildikçe sıcaklık azalır ve dipte donma
noktasına kadar varır. Yüzeyi soğuk olan yerlerde
ise derinliğe inildikçe sıcaklık artar. Bu dengeyi
akıntılar sağlar. Gulfstream Akıntısı tropikallerin
sıcak suyunu taşırken, Labrador Akıntısı da kuzeyin
soğuk suyunu güneye taşır. Atlas Okyanusuna
Avrupa’dan Ren, Elbe; Afrika’dan Kongo ve
Nijer; Amerika’dan ST. Lawrence, Mississippi,
Orinaco, Amazon, Parana ve Uruguay nehirleri
dökülür.
Atlas Okyanusunda bulunan en büyük ada
Grönland’dır. Bu adayı Amerika’nın parçası sayanlar
da vardır. Diğer büyük adalar; Britanya
Adaları (244.000 km2), Antiller, Newfoundland, İzlanda,
Kanarya Adaları, Azor Adaları, Falkland
Adaları, Güney Georgia Adaları, Yeşil Burun Adaları,
St. Helena, Tristian de Cünha Adalarıdır. Küçük
adalar da çoktur.