ÇAVUŞKUŞU

ÇAVUŞKUŞU (Upupa epops); Alm. Wiedehopf
(m), Fr. Huppe (f), İng. Hoopoe. Familyası:
Çavuşkuşugiller (Upupidae). Yaşadığı yerler:
Avrupa, Afrika, Madagaskar ve Asya’dan Japonya’ya
kadar olan bölgelerin park, bahçe ve
açık arâzilerinde. Özellikleri: 28-30 cm boyunda,
ince sivri gagalı bir kuş. Başında uçları siyah dik
tüyleri bulunur. Kanat ve kuyruk tüylerinde enine
siyah beyaz bantlar vardır. Çeşitleri: Tek tür olup,
birkaç alt türü mevcuttur.
Güvercin kadar veya güvercinden küçük, başının
tepesinde yelpâze gibi uzun tüyleri bulunan
güzel bir kuş. Vücudu turuncu kahverengi tüylüolup, kanat ve kuyruk tüylerinde enine siyah beyaz
bantlar bulunur. İnce uzun gagası hafifçe kıvrık
ve yandan basıktır. Ayakları kısa ve güçlüdür. Yürürken
başını ileri geri salladığında başındaki sorgucu
ile hoş bir görünüş arz eder. Toprak üstünde
sıçrayarak çeşitli oyunlar yapar. Erkek dişisine kur
yaparken yiyecek taşır. Eşleşme dönemlerinde çıkardıkları
sesten dolayı “hüthüt” adını almıştır.
Buna “taraklı kuş” ve “ibik kuşu” da denir.
Kur’ân-ı kerîmde hüthütün Süleymân aleyhisselâmm
askerlerine su bulma görevi yaptığı, Sebe Melikesi
Belkıs’ın sarayını haber verdiği, mektup götürüp
ondan haber getirdiğinden bahsedilmektedir.
Araplar buna “haberlerin babası” mânâsında
“Ebü’l-ahbâr” diye künye vermişlerdir.
Böcek ve kurtçuklarla beslenir. Sivri gagası
ile toprağı eşerek çıkardığı kurtları havaya fırlatıp
gagasını açarak havada kapmayı sever. Haşere ile
beslendiğinden faydalı bir kuştur. İnsana rahatlıkla
alışır. Sonbahar mevsiminde Afrika’ya göç eder.
Baharda Asya ve Avrupa’ya tekrar döner. Yuvasını
ağaç kovuklarında veya yüksek toprak deliklerinde
yapar. Kuluçka zamânı kuyruk bezinden ağır
bir koku yayılır. Dişi çavuşkuşu 4-12 adet açık
mâvi veya zeytûnî kahverengi yumurtalar üzerinde
16 gün kuluçkaya yatar. Bu sürede erkek tarafından
beslenir. Çavuşkuşları göç zamanlarının dışında
yalnız yaşamayı seven kuşlardır. Açık arazide
bulunabileceği gibi şehir parklarında da rastlanır.