ÇEÇENLER

ÇEÇENLER; Kafkasya ‘nın kuzeydoğusunda
yaşayan bir kavim. Kültür, örf ve âdetlerine bağlı
olan Çeçenler, Kuzey Kafkasya’da yaşıyan öbür
kavimlere benzerler. Târihleri hakkında fazla bilgi
yoktur. Yapılan araştırmalara göre bunlar, Kafkasya’nın
yerli kavimlerindendir.
Dağlık bölgelerde yaşarlar. Eskiden beri düzlüklerde
toprak elde etmeye çalışmışlarsa da, buralardaki
güçlü kavimler buna müsâade etmemişlerdir.
Çeçenler’in eskiden beri hayvancılık, avcılık
ve çifçilikle uğraştıkları bilinmektedir. Yalnız dağlarda
yaşamaları, arâzilerin kıtlığı, zirâatı geliştirmemiştir.
Arâziye sâhip soy ve topluluklar arasında
hiçbir zaman mücâdele eksik olmamıştır. Büyük
soylar küçüklerini her zaman tehdit etmişlerdir.
Çeçenler arasında 10. yüzyıldan sonra, Gürciler
vâsıtası ile Hıristiyanlık yayılmaya başladı ise de,
17. yüzyıldan îtibâren Müslümanlık kabul edilmiş
ve sonraki yüzyıllarda tamâmen yaygınlaşmıştır.
Ruslar, Kafkasya’yı 18. yüzyıl sonunda elde etmeye
başladılar. Çeçenler başlarında İmam Mansur
olduğu hâlde Ruslara karşı altı yıl (1785-1791)
hürriyetlerini korumak için mücâdele ettiler. Bu
ayaklanma Osmanlılar tarafından desteklenmiş,
fakat İmam Mansur, Anapa’da Ruslara esir düşünce
Çeçenler başarılı olamamışlardır.
Gürcistan’ın Ruslar tarafından 1801’de alınması,
Kafkasya yolunun önemini artırdı. Bu yolun
dağlı kavimlerin elinde bulunması, Rusya’nın yayılma politikasına engel oluyordu. 1812 harbinden
sonra, Rusya’nın Kafkasya’daki askerî hareketi
şiddetlenerek, yıkmaya, öldürmeye ve ortadan
kaldırmaya çevrildi. Ruslar, merhametsizce dağlı
kavimleri öldürdükleri gibi esir alıp sürdüler.
Dağıstanlı Gâzî Muhammed, 1830 yılında bütün
Kuzey Kafkasya kavimlerini Ruslarla savaşa çağırdı.
Savaşa Çeçenler de dâhil olmak üzere Kuzey
KafkasyalIların hemen hemen hepsi katıldı. Gâzi
Muhammed 1832 yılında Rus birliği tarafından kuşatılıp
şehid edildi. Daha sonra dağlıların başına geçen
Hamza Bey de, 1834’te şehid edilince, mücâdelenin
başına Şeyh Şâmil geçti. Ruslara karşı bütün
imkânsızlıklara rağmen, Şeyh Şâmil 25 sene
mücâdele verdi. Şeyh Şâmil İslâm dîni esaslarına dayanan
bir devlet kurmuştu. Şeyh Şâmil zamânında
Kafkasya’daki Müslümanlar Rus emperyalizmine
karşı görülmemiş şekilde mücâdele veriyordu.
1839’da mücâdeleyi kaybeden Şeyh Şâmil, bir yıllık
bir aradajı sonra 1859 yılına kadar mücâdelesine
devâm etti. Rus askerî harekâtı karşısında ve
çeşitli imkânsızlıklar içinde sürdürdüğü mücâdele
sonunda direnci kırıldı ve 1859 yılında teslim olmak
zorunda kaldı (Bkz. Şeyh Şâmil).
Çeçenler, 1877’de Simsirli Alibek’in önderliğinde
istiklâlleri için ayaklandılarsa da, Ruslar
tarafından acımasızca bastırıldılar. İkinci Dünyâ
Savaşında Rus rejimine karşı kesin bir vaziyet almışlardı.
Bu sebepten Çeçenlerin büyük bir kısmı
harpten sonra yurtlarından sürüldüler. 1957 yılında
alman bir kararla Çeçen-İnguş Müstakil Sovyet
Sosyalist Cumhûriyeti kuruldu. Bugün de aynı
yönetimle idâre edilen cumhûriyet nüfûsunun yaklaşik
yüzde 30’unu Ruslar, yüzde 70’ini ise Çeçenler
maydana getirmektedir.
Eskiden kendilerine has giyimleri olan Çeçenler,
günümüzde normal şehirli elbiseleri giyerler.