ÇEÇEN-İNGUŞ CUMHÛRİYETİ

ÇEÇEN-İNGUŞ CUMHÛRİYETİ; Kuzey
Kafkasya’da yer alan Rusya Federasyonuna bağlı
bir Türk muhtar cumhuriyet. Toprakları Büyük
Kafkasya Dağlarının kuzeyinde yer alır.
Birçok Kafkas halkından biri olan Çeçenler 10.
asırdan itibaren uzun bir süre Ortodoks rahiplerin
idaresinde yaşadılar. 17. asırda bölgede yayılmaya
başlayan İslamiyet bir süre sonra bölgede hakim
din haline geldi. Çeçenler ve İnguşlarm yaşadığı
bölge 1774’te Rusya’nın eline geçmesi üzerine uzun
yıllar diğer Kafkas halkıyla birlikte Ruslara karşı mücadele
verdiler. Liderleri İmam Mansur’un 1791’de
esir düşmesi üzerine başarısızlığa uğradılar. 1813 senesinde
yapılan Gülistan Antlaşması ile Çeçenlerin
dış dünya ile ilişkileri kesildi ve bölge Rusların hakimiyetine
girdi. Rusların Kırım’la ilgilendiği sırada
Çeçenler Dağıstanlılarla birlikte Şeyh Şamil’in yöyönetiminde
bazı başarılar kazandılar. Daha sonra tekrar
bölgeye Ruslar hakim oldu.
Rusya’da yapılan 1917 devriminden sonra,
devrime karşı Çeçenlerinde bulunduğu Terelc-Dağıstan
yerel hükümeti kuruldu ise de bölgenin yönetimi
1918 Martında Sovyetler Birliğine geçti.
Sovyetler Birliği bölgede 1920 senesinde kesin
denetimi sağladı. Aynı senenin Kasım ayında kurulan
Doğu Özbekistan Cumhûriyeti içinde Çeçen
ve İnguş illeri meydana getirildi. Çeçen
1922’de, İnguş 1924’te Özerk yönetim birimleri durumuna
getirildi. Bu iki özerk bölge 1934’te birleştirildi.
İki sene sonra Çeçen-İnguş Özerk Sovyet
Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Çeçenler ve İnguşlar
Almanlarla işbirliği yaptıkları gerekçesiyle
1944’te Kazakistan ve Orta Asya’ya sürüldüler.
Sürgünden 1957’de yurtlarına dönmelerine izin
verilen Çeçen ve İnguşlar Kruşçef yönetimi sırasında
tekrar Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetini kurdular. Sovyetler Birliği’nin
1990’da dağılması üzerine Çeçen-İnguş Cumhuriyeti
Rusya Federasyonuna bağlı kaldı. 1991’de –
millî bağımsızlık hareketine başlayan Çeçen-İnguşlar,
Rusya ile Federatif mukaveleyi imzalamadılar.
Yine aynı sene Çeçen Cumhuriyeti ve İnguş
Cumuhriyeti olarak ikiye ayrıldılar. Bununla birlikte
bu halkların bağımsızlığı halen hiçbir devlet
tarafından tanınmamıştır. Çeçen-İnguş Cumhuriyeti
Kıbrıs Türk Federe Devletini tanıyan tek devlettir.
Çeçen-İnguş Muhtar Cumhuriyeti toprakarı
coğrafî olarak 3 bölgeye ayrılır. Birinci bölgeyi,
Cumhuriyetin güneyinde tabiî sınır meydana getiren
Kafkas Dağları meydana getirir. Bölgenin
en yüksek dağları Tebulos-Mta (4493 m) ve Şahan
Dağlarıdır (4381 m). Bölge topraklarını Sunja
nehrinin kolları olan Ergun ve Assa çayları sular.
İkinci bölge, Terek ve Sunja ırmaklarının vâdilerinden
meydana gelir. Bu iki vadinin arasında
Sunja ve Terek dağları vardır. Üçüncü bölge kuzeyde
yer alır ve Nogay Bozkırının engebeli düzlüklerinden
meydana gelir.Dağ ve ne yamaçlarında sık kayın, gürgen ve
meşe ormanları, yüksek kesimlerinde iğne yapraklı
ağaçlar yer alır. Nogay Bozkırı kum tepeleri
ve çalılıklarla kaplıdır. İklimi değişken olmasına
rağmen genelde kara iklimi hakimdir.
Cumhuriyetin nüfûsu 1.350.000 civârındadır.
Nüfûsun % 57.9 unu Çeçenler, % 12.9funu İnguşlar,
% 23,1’ini Ruslar ve diğer halk meydana getirir.
Başkenti Grozni’dir. Nüfusun büyük kısmı şehirlerde
yaşamaktadır. Eğitim gelişmiştir.
Ekonomisi petrole dayalıdır. Petrol çıkarma tesisleri
Grozni ile Gudermes Ovasındaki Sunja Vadisinde,
Sunja ve Terek dağlarında bulunur. Bir
petrol boru hattı ile Hazar Denizi Karadenize bağlıdır.
Bölgede doğal gaz da çıkarılır. Petro-kimya
tesisleri önemli sanayi kuruluşlarıdır. Tarım Terek,
Sunja ve Alhan-Curt vâdilerinde yapılır. Başlıca tarım
ürünleri hububat, şekerpancarı, ayçiçeğidir.
Hayvancılık gelişmiştir. Ençok büyük baş hayvan
beslenir.
Çeçen-İnguş Cumhûriyetinde ulaşım genelde
karayolu ile sağlanır. Başkent Grozni’den öteki
şehirlere ve komşu cumhûriyetlere karayolu bağlantısı
vardır.