ÇİZGİ FİLM

ÇİZGİ FİLM; Aim. Trickfilm, Fr. Dessin anime
(cinema d’animation), İng. Animated cartoon. Elle
çizilerek yapılan resimlerin, canlandırma metodlarıyla
hareketlendirilmesi.
Çin’in ve Türklerin eski gölge oyunlarına dayanan
çizgi film, 19. yüzyılın başlarında Fransız
Emile Reynaud’un çalışmalarıyla hız kazandı.
Emile, “Theatre Optique” adında Paris’te ilk sinema
salonunu açtı. 1830 senelerinde, resimleri hareket
ediyormuş gibi gösteren bâzı oyuncaklar yapıldı.
Bu oyuncaklar, 1832’de Joseph Plateau adlı
bir Fransız ve “hayat tekerleği” anlamına gelen
Zoetrope’un yapımcısı Pierre Devignes tarafından
geliştirildi. 1930 senelerinde ses ve desenin az
bir zaman sonra da rengin bulunmasıyla çizgi
film bütün dünyâya yayıldı.
İlk çizgi film denemelerini 1908 senesinde
Fransız Emile Cohl yaptı. Beyaz bir kâğıt üzerine
siyah renkle çizdiği çöpten adamlarını filme aldı.
Ancak projeksiyonda negatif film kullanarak siyah
fon üstünde hareket eden beyaz figürler elde etti.
Bunu, Amerikalı Winson Mclav “Gertie the Trained
Dinasaur” adlı filmi tâkib etti. 1913-17 yılları
arasında ise, dünyada yeni sanatçılar ve yeni
filmler ortaya çıktı. Artık seyirci, çizgi filmi bir eğlence
çeşidi olarak görüyordu.
Sesli sinemanın ortaya çıkmasıyla, çizgi filmde
yeni bir altın dönem başladı. 1923 senesinde
stüdyosunu kuran Walt Disney (1901-1966) “Mickey
Mouse-Miki Fare” adlı ilk sesli filmini ve
“Donald Duck= Vakvak Kardeş” dizisini ve nihâyet
“Snov White and the Seven Dwarfs= Pamuk
Prenses ve Yedi Cüceler” adlı uzun bir çizgi film
yaptı. Disney’in hayvan tiplerine insan karakteri vererek,
gerçeğe yakın bir biçimde filme hareketlilik
kazandırması ve çocukları eğlendiren, güldüren,
canlı ve müzikli oyunlar sergilemesi, kısa sürede şöhret bulmasına sebeb oldu. Disney’in bu çalışmalarını,
Norman Me. Laren, Alex Alexieff ve
Claire Parkef gibi kimseler yeni tekniklerle tâkib
ettiler.
İçinde bulunduğumuz asırda, film yapımı oldukça
pahalı olmasına rağmen, yine de bütün dünya
ülkelerinde gelişmekte ve yayılmaktadır.
Çeşitli gösteriler ve yarışmalar yapılmakta,
üniversitelerde ve okullarda film ile ilgili dersler
konmaktadır. Çizgi film, artık eğlendirici olmaktan
ziyâde, çeşitli tanıtım vâsıtası ve reklâm görevi
yapmaktadır. Bu konuda dergi ve kitaplar yayınlanmakta,
okullarda eğitici filmler, propaganda
filmleri yapılmaktadır.
Türkiye’de sinema sanatının gelişmesiyle birlikte,
çizgi filmde de yeni bir gelişme göze çarpıyor.
İstanbul Reklâm Ajansı, değişik bir takım
çizgi film hazırlatmak için, bâzı karikatür sanatçılarını
kadrosuna alarak çalışmalarına başladı.
Hazırladıkları bâzı çizgi filmler çok basit olmasına
rağmen, büyük ilgi gördü. Bu ajans, yurt dışından
bâzı sanatçıların getirdiği yeni teknikleri
alarak, çalışmalarına hız verdi. Bu arada Radar
Reklâm bir animasyon bölümü açarken Ali Ulvi de
bâzı ressamlarla Kare Reklâm ismini verdikleri
yeni bir stüdyo kurdular. Stüdyo Çizgi, yeni film
çalışmalarına başlarken, öte yandan Ferruh Doğan
ve Oğuz Aral gibi isimler, Canlı Karikatür adını
verdikleri bir stüdyo kurarak “Koca Yusuf” ve
“Direklerarası” filmlerini çizdi. Bütün bu stüdyolar,
reklâm filmlerini hazırlamak maksadıyla
kurulmuştur. Yer yer başarılı olan stüdyolardan, bir
kısmı zamanla dağıldı.
Çizgi film, çok sabır ve titizlik gerektiren bir
sanattır. Zîrâ birkaç dakikalık bir film gösterisi
yapmak için, binlerce resim çizmek gerekir. Yapımının
zorluğuna r.ağmen herkes tarafından televizyonda
ilgiyle seyredilmektedir. Bu ilgi üzerine
TRT, yabancı kaynaklı çizgi filmler getirmeye
başladı. Bu arada kendi sanatçılarımıza yerli çizgi
film hazırlatma çalışmaları başlatılmakla beraber
yetersiz kalmaktadır. 1987’den sonra Kültür Bakanlığının
kendi kahramanlarımızı çizgi film yaptırma
çalışmaları, devâm etmekte, yeni bir takım
stüdyolar açılmaktadır. Türkiye’de ilk defâ büyük
bir kuruluş kendi adına kendi millî konularını işleyecek bir çizgi film atölyesi kurdu. Türkiye Gazetesi
Radyo Televizyonunun bir ünitesi olarak
vazifeye başlayan TGRT Animasyon “Abdullah”
isminde 15flik deneme filminden sonra “Deli Balta”,
“Kemankeş-Dayıbey” çizgi filmini de tamamlayarak
bu sâhada bir boşluğu doldurmaya
aday olduğunu isbatladı.
Canlandırma teknikleri: Çizgi film sanatçıları,
kendi sanatlarıyla ilgili her şeyi sahalarında
kullanmışlardır. Çok çeşitli teknikler uygulamış
ve zamanla bu durum değişik türlerde devam etmiştir.
Kullanılan malzemeye göre, canlandırma
örnekleri de değişmiştir. Çizgi film, özel ışıklı
animasyon masalarında tasarlanıp çizilir. Çizimde
selüloit yapraklar kullanılır. Selüloitin saydamlığı
çizimi kolaylaştırmaktadır.
Çizgi filmin en bilinen tekniği “Celanimation”
tekniğidir. İkinci bir çizgi film tekniği, asetat kullanmadan
doğrudan kâğıtlara çizilip boyayarak
hazırlanan “Paper Animation” tekniğidir. Bunlardan
başka; Simplified Cel System, üç boyutlu bir
teknik olan Kukla filmler, Clay Animation, Object
Animation= Nesnelerle yapılan animasyon, Kolaj
(Collage) ve Kinestasis ile bizdeki Karagöz oyununu
andıran Kesme Animasyon (Cut Dut) ve Silüet
Animasyon, Kum Tekniği, Time-Lapse Animation,
Cameraless Animation, Computer Animation,
Pixilation, Rotoscoping ve Pın Screen
teknikleri mevcuttur.
Çizgi filmde araç ve gereç olarak; çeşitli kalemler,
boyalar, standart delikli kâğıt, pim ve zımba,
asetat, ışıklı masa, kamera ve kadraj (çerçeve)
kullanılır.
1970’li yıllardan başlayarak 1980 ve sonrasında
bilgisayar ve video âletlerinin gelişmesi,
çizgi film için yeni bir imkân getirmiştir. Bütün
dünyâda çizgi film yapımı yeni metodlarla hızla
artmaktadır.
Çizgi filmin safhaları:
1. Sinopsis: Senaryonun ana teması doğrultusunda,
senarist ve yönetmen tarafından hazırlanır.
2. Story-board (Resimli senaryo): Yönetmenin
düşündüğü çizgi film sahneleridir.
3. Timing (Zamanlama): Plânlanan sahnelerin
süresinin tesbitidir.4. Fon müziği: Filmin atmosferine ve ritmine
göre besteci tarafından hazırlanır.
5. Lay-out: Yönetmen veya vazifelendireceği
bir yardımcı tarafından story- board’a uygun olarak
dekor ve tiplerin son şeklini almasıdır.
6. Animasyon (hareketlendirme): Story board’daki
hareketli sahneler animatörler tarafından
gerçekleştirilir.
Bir sâniyelik çizgi film elde edebilmek için 24
kare resim çizmek lâzımdır. Gözümüzün görme
özelliğinden faydalanarak daha az resimle (24 kare
yerine 12 kare çekim yapılmaktadır).
7. Dekorlar: Bacg-round Story-board’daki sahnelerin
geri plânları, hâdiselerin geçeceği yer ve
mekanlar, Bacg-roundcular tarafından çizilir.
8. Kopya ve renklendirme: Animatörlerce hazırlanan
hareketli figürler, çini mürekkeple veya fotokopi
ile asetat’a kopye edilir. Renklendirmeciler
tarafından boyanır.
9. Görüntüleme: Çizgi filmi meydana getiren
şahıslar ve hâdiseler geçeceği mekanlar, çekim
plânına göre tek kare çekim yapılabilecek bir kamera
yardımıyla 8 mm-16 mm-35 mm veya video
olarak görüntülenir.
10. Kurgu: Görüntü, ses, gürültü, müzik,
Story-board’a göre yerlerine konur.
11. Eşleme: Değişik seslerin sahnelerdeki dozlarının
ayarlanması.
12. Laboratuar: Çekim video dışında film olarak
yapılmışsa, negatiflerden pozitif filmler elde etme.