DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI

DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI; Alm. Aussenministerium
(n), Fr. Ministèire (m) des Affaires Etrangères,
İng. Ministry of Foreign Affairs. Hükümetin
diğer devletler ve bunların hükümetleriyle
olan daha çok siyâsî münâsebetlerini organize
ve icrâ eden bakanlık. 1
Osmanlı Devleti döneminde dışişleri bir süre
sadrazamlar tarafından yürütülmüş, daha sonra
bu görev Reisülküttaplara verilmiştir. On yedinci
yüzyıl ortalarında Sultan Dördüncü Mehmed’in
padişahlığı arasında Dîvân-ı Hümâyûnun eski önemini
kaybetmesi üzerine bu dîvânın başkâtibi durumunda
bulunan Reisülküttap elçilerle yapılması
gereken görüşmeleri yürütmek, antlaşmaları
müzâkere etmekle vazifeli kılınmıştır. Sonraları dışişleri
vekili durumuna geçen Reisülküttaplık 1836
yılında Sultan İkinci Mahmud tarafından kaldırılmış,
görev, Umûr-ı Hâriciye Nezâretine verilmiştir.
Osmanlı Devleti yönetiminden Cumhûriyietyönetimine geçildiğinde çağdaş çalışma usûllerine
uygun yasalar çıkarılarak Bakanlık günümüzdeki
şeklini almıştır.
Türkiye Cumhûriyetinin dış politikasının temeli
yurtta sulh cihanda sulhtur. Dışişleri Bakanlığı,
dış politikanın bu temel prensip doğrultusunda
hedef belirleme çalışmaları yaparak, hükümetçe
belirtilen esaslar içinde dış ilişkileri yönetir.
Ticârî antlaşmalar dışında antlaşma ve sözleşmeleri
ilgili dâirelerle işbirliği yaparak hazırlar
ve sonuçlandırır. Devleti dışarda temsil eder ve
devletle beraber vatandaşların yabancılar karşısındaki
haklarını korur. Dış politikayı etkileyebilecek
her türlü dış ve iç gelişmeleri tâkip eder.
Milletlerarası kuruluşlar ve yabancı ülkelerle Türkiye’deki
çeşitli kuruluşlar arasındaki teknik, bilimsel,
kültürel ve sosyal ilişkilere aracılık eder. İktisâdi,
mâlî ve ticârî dış ilişkilerin politik yönleri
dolayısıyla ilgili dâirelerle işbirliği yapar, çalışmaları
siyâsî bakımdan destekler. NATO nezdindeki
sivil ve askerî temsilcilerin başvurup danıştığı
yerdir. NATO askerî birliklerine âit hukûkî
konularla ilgilenir. NATO enfrastürk çalışmalarını
ve antlaşmaya dayanan siyâsî, askerî, mâlî her
türlü çalışmaları koordine eder ve NATO İlmî
araştırma bursları ile ilgili işleri, yabancı ülkelerdeki
Türk vatandaşlarının yasalarla gösterilen işlerini
görür.
Dışişleri Bakanlığı kendisine bağlı şu teşkilâtlarla
görevini yürütür: Yüksek Siyâset Plânlama
Kurulu, Çok Taraflı İlişkiler Genel Müdürlüğü,
İkili Siyâsî İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ekonomik
İşler Genel Müdürlüğü, Müşterek Güvenlik
İşleri Genel Müdürlüğü, Kültür ve Enformasyon
Genel Müdürlüğü, Konsolosluk, Hukuk ve
Sosyal İşler Genel Müdürlüğü.