ÇİÇEK-SMALLPOX-VARİOLA: Çiçek; aniden gelişen, çok ağır seyreden, genellikle öldürücü, virüs kaynaklı b ir b u laşıcı h astalık tır. H astalığın özgün b elirtisi d erid e yol açtığı vezikül ve p ü stü llerd ir. Bilindiği gibi veziküller, içleri serum koyuluğunda b ir sıvıyla dolu küçük d eri baloncu k larıd ır. P üstüller ise sa rım trak renkli c e ra h a tle dolu küçük d eri b alo n cu k larıd ır. Çiçek h a s ta lığına yol a ç a n etken DNA g ru b u n d an “Poksvi- rü s ” ailesine ait “V ariola” adlı v irü stü r. V ariola virüsü in san organizm asına solunum sistem i yoluyla girm ektedir. V irüs vücudâ^girdikten sonra henüz tam o larak bilinm eyen b ir bölgede çoğalm aktadır. Ç oğalm a yerinin k araciğ er v e/v ey a lenf düğüm leri olduğu san ılm ak tad ır. V irüs vücuda girdikten, an cak 7-17 günlük (ortalam a olarak d a 12 günlük) b ir kuluçka dev rin d en so n ra çiçek hastalığı b elirtilerin in oluşm asına yol aç ar. V irüs v ü cu d a girdikten b irk aç gün so n ra k an a k arışır. V irüslerin k an a k arışm ası olayına“V irem i” denir. V irem i gerçekleştiğinde özellikle derinin “Kori- um ” tab ak asın d ak i d am arların iç yüzünü örten endotel ta b ak a sı şişer ve bu d am arların çevresinde b ir iltihap gelişir. D aha so n ra bu d am arlard a n sızan serum sıvısı d erid e veziküllerin gelişm esine yol a ç a r. D aha so n ra b u n ların cerah atlan m asıy la p ü stü ller oluşur. Bu olaylar gelişirken lenf bezleri, k araciğ er ve dalak d a büyür. H astalığın seyiri, erken-prodrom ve döküntü- erüpsiyon (vezikül ve püstül) devresi olm ak üzere b irb irin i izleyen iki devreye ayrılabilir. Erken- prodrom devrede ateş 40°C ’ye dek yükselebilir. Baş, k arın ve sırt ağ rıları gelişir. Bazı h a sta la rd a bulantı ve kusm a da görülür. Bu devre 3-5 gün sü rd ü k ten so n ra b elirtiler ateş kaybolm aya b a şlar. H asta sanki iyileşiyorm uş gibidir. A ncak iyileşm e gibi görünen bu devrede h astalığın deri ve m ukoza b elirtileri gelişm eye b aşlar. Y ani h astalığın ikinci devresi b aşlar. Bu d evrede ilk gelişen bulgu ağız içindeki ü lser /a ra la rı ve özellikle ön kol ve yüz derisindeki “ m akül” denilen kızarık d eri lekeleridir. Bu deri lekeleri kısa sü re so n ra k a b a ra ra k “P ap ü l” adını alırlar. P apüller yüz ve ön koldan gövdeye doğru yayılırlar. Bu sırad a p ap ü llerin sayısı ve büyüklüğü a rta r. B undan so n ra pap ü ller, içi serum koyuluğunda sıvıyla dolu küçük b alo n cu k lara.
vezikiillerse d ah a so n ra c e ra h a tla d o larak püstüle d önüşürler. Çiçek h astalığının seyri sırasın d a o rtay a çıkan deri b elirtileri hastalığın o anki devresi için belirgindir. Y ani eğer b ir bölgede püstül gelişm işse vücudun öteki bölgelerinde de püstüllere rastlan ır. Bir bölgede püstüle öteki b ir bölgede veziküle rastlan m az. H astad a püstü ller geliştiğinde ateşin yeniden yükseldiği görülür. P üstüller d ah a so n ra kabuk b ağ larlar. Bu k ab u k lar da h astalığın b aşlan g ıcın d an 3 h afta so n ra dökülürler ve y erlerin d e ya küçük nedbe izleri ya da küçük çu k u rcu k lar b ırak ırla r. Çiçek hastalığı o rtaçağ d a A v ru p a’d a yaygın salgınlar y ap arak , 1/3 a ra sın d a ölüm lere yol açm ıştır. A ncak 18. yüzyılın son y a n sın d a bulun an çiçek aşısı, h astalığın günüm üzde artık tüm üyle kaybolm asını sağlam ıştır. Çiçek aşısı zayıflatılm ış canlı virü sleri içerm ektedir. Ç ocuklara 1-2 y aşın d a uygulanır. Aşı 3-5 yıl k ad a r bağışıklık sağ lam ak tad ır. G ünüm üzde bazı ülkeler, çiçek aşısı zorunluluğunu kaldırm ıştır. Ülkem izde de çiçek aşısı bugün artık, ancak salgın tehlikesi belirdiği d u ru m lard a uygulanm ak üzere zorunlu uygulam adan kaldırılm ıştır. Çiçek hastalığı sırasın d a, pnöm oni, ansefalit, iris iltihabı, osteom iyelit gibi kom plikasyonlar gelişebilm ektedir. H astalığın özel bir tedavisi yoktur. Antibiyotikler, ancak kom plikasyonlar geliştiğinde b u n ların tedavisi için kullanılm alıdır. H astala r titiz bir bakım a alınm alıdır. D inlenm eleri ve vücutların ın suyla elektrolit dengesi sağlanm alıdır. H astalar, kabuk tüm üyle geçinceye k ad ar b aşk aların d an ayrı tutu lm alıd ırlar. H astalarla ilişki kurm uş kim selere 1-2 gün içinde aşı yapılm asının ve İmmün globulin G (gam a globulin) zerk edilm esinin koruyucu önlem olarak y a ra rı vardır.