Ahmet Vefik Paşa
Ahmet Vefik Paşa
Türk devlet adamı ve yazarı (İstanbul 1823-ay.y. 1891). Babası Ruhittin Efendi’yle birlikte Paris’e gidip (1834), Saint-Louis Lisesi’ni bitiren (1837), İstanbul’a dönünce Tercüme odasına girip(1837),Londra’da elçilik kâtipliği, Tahran (1851-1855) ve Paris’te (1861-1862) büyükelçilik yapan Ahmet Vefik Paşa, 1862’den 1864’te Ali Paşa’nın ölümüne kadar hiçbir görev alamayıp, zamanını çeviriler, uyarlamalar yapmakla geçirdi. ‘Mahmut Nedim Paşa sadrazam olunca önemli görevler aldı: Rüsumat emini (1871); sadaret müsteşarı (1872). 1872- 1877 arasında yeniden açıkta kaldı. 1878’de Marif nazırlığında ve sadrazamlıkta (aynı yıl azledildi) bulunup, 1879-1881 arasında Bursa valiliği yaptı. İkinci kez sadrazamlığa getirilip (30 Kasım 1882), üç gün sonra görevden alındı. Ziya Gökalp’ın Türkçülük hareketinin ilk öncülerinden saydığı Ahmet Vefik Paşa, Fransız kültürünü yakından tanıyordu. Arapça, Farsça ve Fransızca’yı iyi bildiği gibi, İngilizce’yi de öğrenmişti. Tarihi ve dili ilk kaynağa götürme amacını taşıyan çalışmaları milliyetçiliğe yöneldiğini, çağdaşlarını aştığını gösterir. Nitekim, yaşadığı çağda beğenilmeyen, kimi tutarsızlıkları nedeniyle eleştirilen dili, yediliğin izlerini taşır. Özellikle Molière çevirileri ve uyarlamalarının yanı sıra, Bursa valiliği sırasında yaptırdığı (1879) tiyatro binasında zorla da olsa halkı tiyatro seyretmeye alıştırma çabalarıyla, Türk tiyatrosuna önemli katkılarda bulunmuştur. Ahmet Vefik Paşa’nın yapıtlarını Molière çevirileri, öteki çevirileri ve geri kalan yapıtları olarak üçe ayırmak gerekir. Molière çevirilerine ve uyarlamalarına (İnfial-i Aşk, Don Civani, Dudukuşları, Tartüf, Okumuş Kadınlar, Kadınlar Mektebi, Zor Nikâh, Zoraki Tabip, vb.) 1869’da başlamıştır. Tarih ve dil alanında verdiği yapıtlar şunlardır: Müntehabât-ı Durub-ı Emsal (atasözleri, 1846), Hikmet-i Tarih (Tasvir-i Efkâr’da tefrika edildi, 1863), Şecere-i Türki(Ebülgazi Bahadır Han’dan aktarma, Tasvir-i Efkâr, 1864), Fezleke-i Tarih-i Osmani{rüştiyeler için ders kitabı, 1869), Lehçe-i Osmani (ilk bölümün basımı, 1876; iki bölümünün birlikte basımı, 1888).