Antarktika Okyanusu

Antarktika Okyanusu, g ü n e y o k y a n u s u
olarak da adlandırılır, Büyük Okyanusun
Atlas ve Hint okyanuslarının güney kesimleri
ile, Antarktika çevresinde bü okyanuslara
bağlanan denizler. Başka bir kıtasal
kara kütlesiyle kesintiye uğramayan Antarktika
Okyanusunun en dar yeri, Güney
Amerika ile Antarktika Yarımadasının ucu
arasındaki 1.112 km’lik Drake Geçididir.
Okyanusun tabanında, en geniş yeri (2.575
km) Weddell ve Ross denizleri dolayında
bulunan ve genellikle 255 km genişliği
aşmayan bir kıta sahanlığı bulunur. Daha
kuzeyde, okyanus yükseltilerinin arasında
kalan ve derinliği 4.500 m’ye ulaşan okyanus
havzaları yer alır; havzalar genellikle
dizi halindeki denizaltı tepecikleriyle birbirinden
aynlır. Okyanus çukurlarının kenarında
engebenin özellikle arttığı görülür;
Güney Sandwich Adalarının doğu kıyısındaki
Güney Sandwich Çukuru bunlardan biridir.
Aynca, okyanus havzalanndan yükselerek
deniz düzeyinin 2.000 m altına kadar
ulaşabilen ve çoğunlukla kalın tortullarla
kaplı, oldukça engebesiz okyanus platoları
vardır. Bu platolann en genişi Yeni Zelanda’nın
güneydoğusundan başlayıp, Campbell
Adalannı geçerek güneye doğru uzanan
Campbell (ya da Yeni Zelanda) Platosudur.
Antarktika Okyanusunda akıntıların akış
yönü karmaşıktır. Antarktika kıyılarındaki
buz kütleleriyle soğuyan su, dibe inerek
okyanus tabanı boyunca kuzeye doğru akar;
onun yerini de yüzeyde Büyük Okyanus,
Hint ve Atlas okyanuslannın güneyinden
gelen aynı hacimdeki ılık su akıntısı alır. Bu
iki akıntının buluştuğu “Antarktika Sınır
Kuşağı”, diyatomeler ile başka tekhücreli
bitkilerden oluşan fitoplanktonlann gelişimi
için uygun bir ortamdır. Okyanustaki besin
zincirinin üst halkalannı oluşturan önemli
bir organizma karidese benzeyen, küçük
krildir (bak. Euphausiacea). Deniz dibinin
kıyıya yakın bölgelerinde yaşayan hayvanlar
arasında sabit su hayvancıklan, mercanlar,
süngerler ve yosun hayvancıklan, aynca
bitki ve hayvan artıklannı toplayan, yengeç
biçimindeki ilksel tuzlu su kabuklulan,
eşbacaklı kabuklular, çok kıllı halkalı kurtlar
denizkestaneleri, denizyıldızları ve çeşitli
kabuklularla yumuşakçalar bulunur. Deniz
dibinde Zoorcidae (yılanbahğı benzerleri),
Liparidae (deniz salyangozu), Macrouridae
(kalın kuyruklu balıklar) ve Gadidae
(mezgit benzeri balıklar) familyalanndan
balık türleri yaşar. Ender görülen kemiksiz
balık türleri arasında asalak yılanbahğı ve
bir tür vatoz bulunur. Antarktika Sınır
Kuşağının güneyindeki derin sularda yaşayan
birçok balık türü bilinmekle birlikte,
bunlardan yalnızca üçü; barakuda ile iki
ayn tür fener balığı bu kuşağa özgü canlılardır.